1) Aşağıdaki suni aydınlatma ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Suni aydınlatma sistemi genel, yerel veya birleşik olabilir.
B) Endüstride, genel veya birleşik aydınlatma sistemleri kullanılmalıdır.
C) Sadece yerel kaynaklarla yapılan aydınlatma, aydınlanmanın her yerde aynı olması nedeni ile görme
kolaylığı yarattığından tercih edilmelidir.
D) Birleşik aydınlatma sistemi, aydınlatmanın şiddetli olması gereken işyerlerinde ve genel aydınlatma
sisteminin pahalı olacağı durumlarda kullanılmalıdır.
Cevap: C
2) İşyerlerinde dışarıdan ışık almaya yarayan yan ve tepe pencereleri ile menfezlerin aydınlık veren yüzeyleri toplamının, işyeri taban yüzeyine oranı en az kaç olacaktır?
A) 1/3 B) 1/5 C) 1/8 D) 1/10
Açıklama: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 13. maddesine göre; işyerlerinde dışarıdan ışık almaya yarayan yan ve tepe pencereleri ile menfezlerin aydınlık veren yüzeyleri toplamı, işyeri taban yüzeyinin en az 1/10 oranında olacaktır.
Cevap: D
3) Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği’ne göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Çalışma yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalışanlar için kaza riski
oluşturmayacak türde olacak ve uygun şekilde yerleştirilecektir.
B) Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı
sağlayacak sistem bulunacaktır.
C) Çalışma yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemindeki herhangi bir arızanın çalışanlar
için risk oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi
bulunacaktır.
D) Pencereler, çatı aydınlatmaları ve camlı kısımlar, işyerine ve yapılan işin özelliğine ve odaların kullanım
şekline göre güneş ışığının etkisini engellemeyecek şekilde olacaktır.
Açıklama: Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik
Yönetmeliği’nin Ek-IV’üne göre; yapı alanlarında uygulanması gereken aydınlatma ile ilgili asgari sağlık ve güvenlik koşulları şunlardır:
Aydınlatılması gereken acil çıkış ve yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak sistem bulunacaktır.
Çalışma yerleri, barakalar ve yollar mümkün olduğu ölçüde doğal olarak aydınlatılacak, gece çalışmalarında veya gün ışığının yetersiz olduğu durumlarda uygun ve yeterli suni aydınlatma sağlanacak, gerekli hallerde darbeye karşı korunmalı taşınabilir aydınlatma araçları kullanılacaktır. Suni ışığın rengi, sinyallerin ve işaretlerin algılanmasını engellemeyecektir.
Çalışma yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalışanlar için kaza riski oluşturmayacak türde olacak ve uygun şekilde yerleştirilecektir.
Çalışma yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemindeki herhangi bir arızanın çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır.
Pencereler, çatı aydınlatmaları ve camlı kısımlar, işyerine ve yapılan işin özelliğine ve odaların kullanım şekline göre güneş ışığının aşırı etkisini engelleyecek şekilde olacaktır.
İşyerleri, mümkün olduğunca doğal olarak aydınlatılacak, doğal aydınlatmanın yeterli olmadığı durumlarda işçilerin sağlık ve güvenliğinin korunması amacına uygun şekilde yeterli suni aydınlatma yapılacaktır.
Cevap: D
4) Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği’ne göre elektrik tesislerindeki aydınlatma şartlarına ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bütün tesis bölümleri olabildiğince gün ışığı ile iyi biçimde aydınlatılmalıdır.
B) Elektrik aydınlatma tesisinden yararlanılamayan durumlarda manevra ve denetleme yerlerinde
tehlikesizce dolaşabilmek ve gerekli çalışmaları yapabilmek için özel aydınlatma tesisleri kurulmalıdır.
C) Yapılan aydınlatma tesisi, YG hücreleri ve AG pano odalarında en az 250 lüks, transformatör odalarında
en az 150 lüks aydınlık düzeyini sağlamalıdır.
D) Transformatör merkezlerindeki acil durum lambaları, sürekli insan bulunan yerlerde enerji
kesintilerinde uygun bir tedbirle manuel olarak yanmalı, diğer yerlerde otomatik devreye girecek
şekilde yapılmalıdır.
Açıklama: 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği’nin 23. maddesine göre; bütün tesis bölümleri olabildiğince gün ışığı ile iyi biçimde aydınlatılmalıdır. Ayrıca bu bölümlere yeterli ve düzgün dağılımlı elektrik aydınlatma tesisi yapılmalıdır. Elektrik aydınlatma tesisinden yararlanılamayan durumlarda manevra ve denetleme yerlerinde tehlikesizce dolaşabilmek ve gerekli çalışmaları yapabilmek için özel aydınlatma tesisleri kurulmalıdır.
Yapılan aydınlatma tesisi, YG hücreleri ve AG pano odalarında en az 250 lüks, transformatör odalarında en az 150 lüks aydınlık düzeyini sağlamalıdır. Transformatör merkezlerinde her bir mahalde yeterli sayıda (en az bir adet) akümülatörlü acil durum lambası veya yeterli kapasitede akümülatörvarise aküden beslenen aydınlatma lambaları bulunmalıdır. Söz konusu lambalar sürekli insan bulunan yerlerde enerji kesintilerinde otomatik devreye girecek şekilde yapılmalıdır. Diğer yerlerde lambalar uygun bir tedbirle manuel olarak yanmalıdır.
Cevap:D
5) Makinelerin hareketli aksamlarının aydınlatılmasında ışıksal görüntü yanılmalarını (stroboskopik etkileri) önlemek için aşağıdakilerden hangileri yapılmalıdır?
I- Uygun lamba seçilmelidir.
II- Faz kaydına kondansatörlü, dekalörlü balast kullanılmalıdır.
III- Üçfazlı besleme uygulanmalıdır.
A) I, II B) I, III C) II, III D) I, II, III
Açıklama: 04.11.1984 tarih ve 18565 sayılı Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nin 53. maddesine göre; makineler ile bunların hareket eden parçalarının aydınlatılmasında ve bu gibi makinelerin çalıştığı işletme yerlerinin aydınlatılmasında ışıksal görüntü yanılmalarını (stroboskobik etkileri) önlemek için örneğin uygun lamba seçme, faz kaydına kondansatörlü, dekalörlü balast kullanmaya ya da üç fazlı besleme gibi tedbirler alınmalıdır.
Cevap: D
6) Aşağıdakilerden hangisi fiziksel etmenlerin neden olduğu bir hastalıktır?
A) Kurşun ve cıva gibi ağır metal zehirlenmeleri
B) Karbon monoksit, hidrojen siyanür, kükürt dioksit gibi zehirli gazların yol açtığı hastalıklar
C) İyonizan ve non-iyonizan radyasyonların etkilerine bağlı hastalıklar
D) Toluen, hekzan ve trikloretilen gibi solventlerin neden olduğu hastalıklar
Açıklama: Radyasyon, çalışma ortamlarındaki fiziksel risk etmenlerinden olduğu için, iyonizan ve non-iyonizan radyasyonların etkilerine bağlı hastalıklar fiziksel etmenlerin neden olduğu hastalıklardandır.
Cevap: C
7) Aşağıdakilerden hangisi/hangileri radyasyonun yayılma biçimlerindendir?
I- Dairesel biçimde
II- Dalga biçiminde
III- Parçacık biçiminde
A) Yalnız II B) l,ll C) II, III D) I, II, III
Açıklama: Radyasyon veya ışınım, elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı ya da aktarımıdır.
Cevap:C
8) Aşağıdakilerden hangisi iyonlaştırıcı radyasyon çeşidi değildir?
A) Alfa parçacıkları B) Beta parçacıkları C) X ışınları D) Kızılötesi ışınlar
Açıklama: Radyasyon temel olarak iki grupta değerlendirilir.
iyonlaştırıcı radyasyonlar:
Parçacıklı radyasyonlar: Alfa Işınları, Beta Işınları, Serbest Nötronlar
Elektromanyetik radyasyonlar: X Işınları, Gama Işınları
İyonlaştırıcı olmayan radyasyonlar:
Optik radyasyonlar: Morötesi (Ultraviyole – UVC, UVB, UVA), Görünen Işık, Kızılötesi (Infrared – IRA, IRB, IRC)
EMR nitelikli radyasyonlar: Mikro Dalgalar, Radyo Frekansı, Statik Alanlar
Cevap: D
9) Aşağıdakilerden hangisi iyonlaştırıcı olmayan radyasyon çeşididir?
A) Alfa parçacıkları B) Morötesi ışınlar C) Gama ışınları D) X ışınları
Cevap: B
10) Aşağıdakilerden hangisi iyonlaştırıcı radyasyondur?
A) Ultraviyole ışınlar B) Görünen ışık C) Infrared ışınlar D) X ışınları
Cevap: D
11) Aşağıdakilerden hangisi iyonlaştırıcı olmayan radyasyondur?
A) Gama ışınları B) Alfa ışınları C) Mikro dalgalar D) Beta ışınları
Cevap: C
12) Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Alfa ve beta ışınları atomun çekirdeğinden kaynaklanan radyoaktif ışınlardır.
B) Alfa ve beta ışınları kütleleri ve elektriksel yüklerinden dolayı, X ve gama ışınlarına göre, maddelere
daha az nüfuz ederler.
C) Çeşitli nükleer reaksiyonlar sırasında çekirdekten kopan alfa ve beta ışınları insan sağlığı için en
tehlikeli radyasyonlardır.
D) Radyoaktif ışınların insan vücuduna etkisi bu ışınların hareketleriyle ilgilidir.
Açıklama: Alfa ve beta ışınları atomun çekirdeğinden kaynaklanan radyoaktif ışınlardır. Her iki ışın da belirli bir kütleye sahiptir. Alfa ve beta ışınları kütleleri ve elektriksel yüklerinden dolayı, X ve gama ışınlarına göre, maddelere daha az nüfuz ederler. Ancak, bu ışınların iyonlaştırıcı etkileri daha fazladır. Nötron ve proton ise kütleleri alfa ışınlarının dörtte biri kadar olan nükleer taneciklerdir. Çeşitli nükleer reaksiyonlar sırasında çekirdekten kopan nötron ve protonlar insan sağlığı için en tehlikeli radyasyonlardır. Özellikle nötron, elektrik yükü olmadığından çok büyük nüfuz etme özelliğine sahiptir. Radyoaktif ışınların insan vücuduna etkisi bu ışınların hareketleriyle ilgilidir.
Cevap: C
13) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Kaynak ışınlarının % 10’u ultraviyole ışınlardır.
B) Kaynak ışınlarının % 10’u lazer ışınlarıdır.
C) Kaynak ışınlarının % 30’u görünen ışınlardır.
D) Kaynak ışınlarının % 60’ı infrared ışınlardır.
Açıklama: Kaynak ışınlarının % 10’u ultraviyole ışınlar, % 30’u görünür ışınlar ve % 60’ı da infrared ışınlardan oluşur.
Cevap: B
14) Aşağıdakilerden hangisi radyasyonun sebep olduğu rahatsızlıklardan değildir?
A) Doğum bozukluğu B) Aşırı terleme C) Kanser oluşumu D) Hücre ölümü
Açıklama: Radyasyon hücre çekirdeğine ulaştığında, buradaki DNA’nın yapısında bazı değişikliklere yol açar ve insanın özelliklerini belirleyen şifreyi yeniden ve gelişigüzel bir şekilde yazar. Bu da hücrenin faaliyetlerini yöneten emir komuta zincirinin değişmesine sebep olur. Hücre, aksayan faaliyetleri dolayısıyla ölebilir veya daha da kötüsü, hızlı bir üreme çabasına girerek kanserleşir. Öte yandan, eğer çekirdeği hasar gören hücre, sperm veya yumurtaları oluşturan haploid hücrelerden birisi ise, bu hücrenin dölleyeceği yavru, yapısal bozukluklarla doğar.
Cevap: B
15) Aşağıda belirtilenlerden hangisi iyonize ışınlarla yapılan çalışmalar için yanlış bir uygulamadır?
A) İşçilerin ne miktarda radyasyon aldıkları özel cihazlarla ölçülecektir.
B) İşçiler kaynak yakınında mümkün olduğunca kısa süreli kalmaları sağlanacaktır.
C) Kaynak ile işçiler arasına konulan paravanlar, X ve gama ışınları için plastik, beta ışınları için kurşun
malzemeden olacaktır.
D) Kaynak ile işçiler arasında uygun bir aralık bulunacaktır.
Cevap:C
16) Ülkemizde iyonlaştırıcı radyasyonun ölçülmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili denetimler hangi kurum tarafından yapılır?
A) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
B) Sağlık Bakanlığı
C) Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
D) İSGÜM
Açıklama: 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu’nun 4. maddesine göre; Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları kullanarak yapılan çalışmalarda iyonlaştırıcı radyasyonların zararlarına karşı korunmayı sağlayıcı ilkeleri ve önlemleri ve hukuki sorumluluk sınırlarını saptamakla görevlidir.
Cevap: C
17) Görevi gereği, radyasyon kaynaklarıyla çalışan veya radyasyona maruz kalan kişilerin, iç ve dış radyasyon kaynaklarından bütün vücutlarının alacağı yıllık doz kaç remi geçmeyecektir?
A) 0,5 B) 5 C) 25 D) 50
Açıklama: Radyasyon Güvenliği Tüzüğü’nün 5. maddesine göre; radyasyon güvenliğine ilişkin ilke ve tedbirler aşağıda belirtilen radyasyon korunması temel standartlarına göre düzenlenir:
Görevi gereği, radyasyon kaynaklarıyla çalışan veya radyasyona maruz kalan kişilerin, iç ve dış radyasyon kaynaklarından bütün vücutlarının alacağı yıllık doz 5 remi geçmeyecektir.
Radyasyon görevlisi sayılmayan kişilerin ve toplumdaki diğer kişilerin maruz kalacakları iç ve dış radyasyonun dozları toplamı, bütün vücut için, yılda 0,5 remi geçmeyecektir.
Cevap: B
18) Aşağıdakilerden hangisi basınç birimidir?
A) N/cm2 B) m/s2 C) N/cm D) m/s
Açıklama: Birim alana yapılan kuvvete basınç denir. Birimi bar veya Newton/cm2‘dir.
Cevap: A
19) Normal şartlarda aşağıdaki yerlerden hangisinde basınç en yüksektir?
A) Deniz seviyesinde
B) Deniz seviyesinden 10 metre yükseklikte
C) Deniz seviyesinden 100 metre yükseklikte
D) Deniz seviyesinden 500 metre yükseklikte
Açıklama: Deniz seviyesinde hava basıncı, 760 mm cıva sütununun basıncına eşit olup maksimum değerdedir. Deniz seviyesinden yükseldikçe, basınç, hem hava sütununun kısalmasından, hem de yoğunluğun azalmasından dolayı düşer.
Cevap: A
20) Aşağıdakilerden hangileri süratle yükseklere çıkılması halinde bozulan basınç dengesinin insan vücudu üzerinde meydana getirdiği etkilerdendir?
I- Bulanıkgörme
II- Anoksemi
III- Kulak ağrıları
A) l,ll B) I, III C) II, III D) I, II, III
Açıklama: Balon ve uçak gibi araçlarla süratle yükseklere çıkılması halinde, atmosfer basıncının düşmesi nedeniyle, normal atmosfer basıncı altında dokularda erimiş olan gazlar serbest hale gelir. Bu nedenle, karıncalanma, kol ve bacaklarda ağrılar, bulanık görme ile kulaklarının iç ve dış tarafındaki basınç farkından dolayı kulak ağrıları gibi belirtiler ortaya çıkar. Vücuttaki oksijenin parsiyel basıncının düşmesi sonucu anoksemi veya taşikardi görülebilir.
Cevap: D
21) Basıncın 4 atmosferi aşması durumunda insan vücudu üzerinde meydana gelen etki aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oksijen narkozu B) Helyum narkozu C) Azot narkozu D) Karbondioksit narkozu
Açıklama: Denizaltı personeli, dalgıçlar, gemi kurtarıcılarında deniz dibine inildikçe vücut üzerindeki basınç artar. Bu basıncın 4 atmosferi aşması halinde, kişi solunum ile fazla azot alacağından azot narkozu içine düşebilir. Karar verme, düşünme ve istemli hareketler kötüleşebilir. Su üstüne çıkılmazsa, şuur çekilmesi baş gösterebilir. Kişi normal basınca döndüğü takdirde bu belirtiler hemen kaybolur.
Cevap: C
22) Denizaltı gibi basıncın yüksek olduğu yerlerde çalışanların kullandıkları basınçlı tüplerin içindeki gazlar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oksijen + Azot B) Oksijen + Helyum C) Oksijen + Argon D) Oksijen
Açıklama: Havada bulunan azot, yüksek basınç altında solunduğu zaman azot uyuşukluğu denen bir olaya yol açar. Azot uyuşukluğu dalgıcın kendi üzerindeki denetimini azaltır. Bu nedenle, 100 metrenin altına inen dalgıçlar içinde helyum ve oksijen karışımı bulunan tüpler kullanırla’.
Cevap: B
23) Kaç atmosfere kadar olan basınç değişimi organizmada rahatsızlık hissi dışında bir sağlık sorunu yaratmaz?
A) 4 B)5 C)6 D) 7
Açıklama: Normalde, 4 atmosfere kadar olan basınç değişimi organizmada rahatsızlık hissi dışında bir sağlık sorunu yaratmaz.
Cevap: A
24) Basıncın düşük veya yüksek olduğu yerlerde öncelikle olarak aşağıdaki gruplardan hangisinin çalıştırılması uygundur?
A) 14 -16 yaş grubu işçiler B) 40 – 50 yaş grubu işçiler
C) Genç ve tecrübeli işçiler D) Yaşlı ve tecrübeli işçiler
Açıklama: Düşük ve yüksek basıncın gerektirdiği işlerde, çalışanlar mümkünse genç ve tecrübeli isçilerden seçilmelidir.
Cevap: C
25) Su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerde çalışılabilecek saatlere ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) 20 – 25 (20 hariç) metre derinlik veya 2 – 2,5 (2 hariç) kg/cm2 basınçta 7,5 saat
B) 25 – 30 (25 hariç) metre derinlik veya 2,5 – 3 (2,5 hariç) kg/cm2 basınçta 6 saat
C) 30 – 35 (30 hariç) metre derinlik veya 3 – 3,5 (3 hariç) kg/cm2 basınçta 5 saat
D) 35 – 40 (40 hariç) metre derinlik veya 3,5 – 4 (3,5 hariç) kg/cm2 basınçta 4 saat
Açıklama: Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesine göre; su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerde (iniş, çıkış, geçiş dâhil) en çok kaçar saat çalıştırılacağı aşağıda gösterilmiştir: 20-25 (20 hariç) metre derinlik veya 2 – 2,5 (2 hariç) kg/cm2 basınçta 7 saat 25-30 (25 hariç) metre derinlik veya 2,5 – 3 (2,5 hariç) kg/cm2 basınçta 6 saat 30-35 (30 hariç) metre derinlik veya 3 – 3,5 (3 hariç) kg/cm2 basınçta 5 saat 35-40 (40 hariç) metre derinlik veya 3,5 – 4 (3,5 hariç) kg/cm2 basınçta 4 saat
Cevap: A
