1) Akaryakıtların yanabilmeleri için buhar haline geçerek hava ile karışmaları zorunludur. Benzin hangi sıcaklıkta buhar haline geçebilir?
A) -5°C B) -7°C C) -9°C D) -15°C
Açıklama: Akaryakıtların yanabilmeleri için buhar haline geçerek hava ile karışmaları zorunludur. Benzin düşük sıcaklıkta (-7 °C) buhar haline geçebilir. Mazot, uçak yakıtı ve gaz yağı gibi ağır akaryakıtlar ise ısıtılmadıkça buharlaşmazlar.
Cevap: B
2) Aşağıdaki gazlardan hangisi havadan sırasıyla hafif ve ağırdır?
A)Doğalgaz/LPG
B)Karbondioksit/Karbon monoksit
C)Kükürt dioksit/Amonyak
D)Hidrojen sülfür/Aseton
Açıklama: LPG (Liqufied Petroleum Gase – Sıvılaştırılmış Petrol Gazı); petrolün damıtılması ve parçalanması esnasında elde edilen ve sonradan basınç altında sıvılaştırılan başlıca propan, bütan ve bunların izomerleri gibi hidrokarbonlar veya bunların karışımıdır.
Doğalgaz (CNG – Compressed Natural Gase – Sıkıştırılmış Doğal Gaz); petrolün oluşumuna benzer şekilde; Yeryüzünün alt katmanlarındaki organik maddelerin zamanla bakterileşmesi, krojenleşmesi ve ışıl ayrışması sonucu oluşan, çoğunluğu metan olmak üzere, etan ve çeşitleri hidrokarbonlardan oluşan yanıcı bir gaz karışımıdır.
LPG sıvı halde sudan yaklaşık iki kat hafif, gaz halde havadan iki kat ağırdır. Gaz kaçağı olduğunda alta çöker. Doğalgaz havadan yaklaşık iki kat daha hafiftir. Gaz kaçağı olduğunda yukarı yükselir.
Cevap: A
3) Aşağıdakilerden hangisi LPG gazının özelliklerinden değildir?
A)Yanıcılık limitleri % 2 ile % 9 arasındadır.
B)Propan ve bütan gazlarının karışımıdır.
C)Alevlenme sıcaklığı 40-41 °C’dir.
D)Aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur.
Açıklama: LPG gazının özellikleri şunlardır:
Doğal olarak renksiz ve kokusuzdur.
Propan ve bütan gazlarının karışımıdır.
Buharları havadan daha ağırdır.
Hava ile karışmadıkça yanmaz.
Patlama limitleri % 2 ile % 9 arasındadır.
Solunması halinde zehirsizdir.
Aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur.
Cevap: C
4) Bakım ekibine aşağıdaki konulardan hangisinin eğitim olarak verilmesi gerekli değildir?
A) Makinelerin korunması ilkeleri konusunda
B) Bakım ve onarımın en kısa sürede nasıl yapılacağı konusunda
C) Elektrik ve mekanik güvenlik konusunda
D) Bakım işlerinde çalışma izni konusunda
Cevap: B
5) Cisimlerin birbirlerine sürtünmeleri veya temasları sonucu oluşan elektron alışverişlerine ne denir?
A) Alternatif Akım B) Doğru Akım C) Statik Elektrik D) Kondansatör
Açıklama: Statik elektrik durgun elektrik demektir. Bir maddeyi oluşturan atomlardan sürtünme gibi dış tesirlerle elektron koparılırsa, elektron kaybeden bu atomlar pozitif elektrik yüküyle yüklenmiş olur. Bu elektronları alan atomlar da negatif elektrik ile yüklenir. Dış tesirlerle yapılan elektron alış verişleri, atomların en dış yörüngelerinde meydana gelir. Maddelerde bu şekilde elektrik dengesizliği yaratılmasına statik elektrik yüklenmesi denir.
Cevap: C
6) Doğalgazın alt ve üst patlama limitleri sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?
A) %2 -%8 B) % 1,5 -%4 C) % 5 – % 15 D) % 7 – % 15
Açıklama: Doğalgaz için patlama limitleri aşağıdaki gibidir: Alt Patlama Sınırı (LEL):% 5 Üst Patlama Sınırı (UEL):% 15
Cevap: C
7) Doğalgazın tam yanması için her 1 m3 metan için 2 m3 oksijen gerekmektedir. Buna göre; doğalgazın tamamı metan gazı ve oksijenin havadaki oranı % 20 olarak kabul edilirse, 1 m3 doğalgazın tam yanması için kaç m3 hava gerekmektedir?
A) 2 m3 B) 5m3 C) 8m3 D) 10m3
Açıklama: 1 m3 doğalgazın tam yanması için 2 m3 oksijen ve dolayısıyla 10 m3 hava gerekmektedir. CH4+202—C02+2H20 02+4N2 — Hava
Cevap: D
8) Aşağıdakilerden hangisi kaçak sonucu toprağa sızan doğalgazın toprak üzerindeki etkilerinden biridir?
A)Toprağın kuruması
B)Topraktaki aerobik bakterilerin çoğalması
C)Topraktaki oksijenin artması
D)Toprakta kabarmaların olması
Açıklama: Kaçak sonucu toprağa sızan doğalgaz, gaz olarak görülmese de, etkileri ile fark edilebilir. Bu etkiler şunlardır:
Topraktaki oksijenin yer değiştirmesi ve oksijensiz bir ortam oluşması
Toprağın kuruması ve kuruma sonucu toprakta çökmelerin olması
Toprak elemanlarının kimyasal değişime girmesi
Toprağın asit içeriğinin azalması
Aerobik bakterilerin ölmesi sonucu toprak ve bakteri dengesinin bozulması
Cevap: A
9) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A)Havanın yaklaşık olarak % 80 nitrojen ve % 20 oksijen içerdiği düşünülürse moleküler ağırlığı ortalama 28,8’dir.
B)Bir gazın buhar yoğunluğu tamamen moleküler ağırlığı ile orantılıdır.
C)Bir gazın moleküler ağırlığının havanın moleküler ağırlığına oranı bağıl buhar yoğunluğuna eşittir.
D)Bağıl buhar yoğunluğu 1’den küçükse, gaz veya buhar zeminde toplanır
Açıklama: Bağıl buhar yoğunluğu, bir gaz veya buharın hava içerisine bırakıldığındaki yükselme ve alçalma eğilimidir. Bir gazın buhar yoğunluğu tamamen onun moleküler ağırlığı ile orantılıdır. Hava bir gazlar karışımıdır ve dolayısıyla tam bir moleküler ağırlığa sahip değildir. Ancak yaklaşık bir değer hesaplamak mümkündür. Havanın yaklaşık olarak % 80 nitrojen ve % 20 oksijen içerdiği düşünülürse moleküler ağırlığı ortalama 28,8’dir. Bir gazın moleküler ağırlığının havanın moleküler ağırlığına oranı bağıl buhar yoğunluğuna eşittir. Yakıtların çoğu için bu değer 1 ‘den büyüktür ki, bu da bu yakıtların havadan ağır olmaları sebebiyle hava içinde azalacaklarının (çökeceklerinin) işaretidir. Ancak şu da akılda tutulmalıdır ki, yine de, yoğun olarak ısıtılmış buharlar, moleküler ağırlığı çok büyük olsalar bile hava içinde yükselebilirler.
Buhar yoğunluğu ile ilgili bilgiler, buharların patlaması veya yanması ile ilgili araştırmalarda yararlı olacaktır. Eğer yakıtın kaynağı ile tutuşturucu arasında belirli bir mesafe olacak şekilde yerleştirilirse, buharın kaynağa doğru hareket edip etmediğinin tespit edilmesi önem taşır. Bu tespitin yapılmasında bağıl buhar yoğunluğunun bilinmesi gereklidir. Bazı olaylarda yapı içerisinde oluşan zarar direk olarak yanan yakıtın bağıl buhar yoğunluğu ile ilgili olmaktadır. Böyle bir durumda yanıcı ile havanın karışımı tamamlayacak yeterli zamana sahip olamadığı yorumu yapılabilir. Eğer; olay yerinde, zararın çoğu tavanda görülüyorsa bağıl buhar yoğunluğu 1 ‘den küçük bir gazın varlığından söz edilebilir. Öte yandan eğer zarar daha çok zemin üzerinde ise büyük ihtimalle havadan ağır bir yanıcı söz konusudur.
Cevap: D
10) Normal şartlarda sürekli ve iyi bir yanma olayının gerçekleşebilmesi için ortamda en az % kaç oksijen olması gerekir?
A) 11 B) 13 C)14 D) 16
Açıklama: Normal olarak havada yaklaşık % 21 oranında bulunan oksijen yanma olayının temel unsurudur. Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Oksijen oranı çok özel şartların dışında çokfazla değişmez. Eğer özel şartlarda oksijen oranı % 5 artarsa, cisimlerin yanıcılık özellikleri de çok fazla artar. Yanmanın sürmesi için en az % 16 oranında oksijene ihtiyaç vardır. Oksijenin bu oranın altına düştüğü yerlerde yanma zayıf olur ve azalan oksijen oranına göre durabilir.
Cevap: D
11) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A)Isı, bir cismin sıcaklığının artmasına neden olan fiziksel etki olup bir cisimden başka bir cisme sıcaklık farkı sonucunda aktarılan enerjidir.
B)Isı birenerji biçimi, sıcaklık ise bir cisimde bulunan ısı enerjisi miktarının ölçüsüdür.
C)Gerçekleşirken dışarıdan ısıalan tepkimelere ekzotermik tepkime, dışarıya ısıveren tepkimelere endotermik tepkime denir.
D)Endotermik tepkimelerde maddenin enerjisi azalır, ekzotermik tepkimelerde ise maddenin enerjisi artar.
Açıklama: Isı, bir cismin sıcaklığının artmasına neden olan fiziksel etki olup bir cisimden başka bir cisme sıcaklık farkı sonucunda aktarılan enerjidir. Farklı sıcaklıklardaki iki cisim yan yana getirildiklerinde, ısı daha sıcak olan cisimden daha soğuk olanına doğru akar. Bu enerji aktarımı sonunda, her zaman olmasa da genellikle daha soğuk olan cismin sıcaklığı artar, daha sıcak olanın ki ise düşer. Isı ve sıcaklık arasındaki en önemli ayrım; ısı bir enerji biçimi, sıcaklık ise bir cisimde bulunan ısı enerjisi miktarının ölçüsüdür.
Gerçekleşirken dışarıdan ısıalan tepkimelere endotermik tepkime, dışarıya ısıveren tepkimelere ekzotermik tepkime denir. Endotermik tepkimelerde maddenin enerjisi azalır, ekzotermik tepkimelerde ise maddenin enerjisi artar.
Cevap: C
12) Cismin yanmasının devam edebilmesi için gereken 8 ile 10 °C ısıya ne denir?
A) Faydalı ısı B) Zararlı ısı C) Alevlenme ısısı D) Yanma ısısı
Açıklama: Oksijenle birleşmeye başlamış cisim, yanmaya devam edebilmek için 8 ile 10 °C ısıya ihtiyaç duyar. Bu ilave ısıya yanma ısısı denir.
Cevap: D
13) Yanma olayının önemli bir bileşeni olan ısının ortama yayılması aşağıdakilerden hangisi/hangileri ile olur?
I-Kondüksiyon
II-Konveksiyon
III-Radyasyon
A) Yalnız l B) l,ll C) II, III D) I, II, III
Açıklama: Isının ortama aşağıdaki yollarla yayılır:
Direkt temas yoluyla ısının yayılması (kondüksiyon)
Havayoluyla ısının yayılması (konveksiyon)
Işıma yoluyla ısının yayılması (radyasyon)
Cevap: D
14)
I-Kondüksiyon
II-Konveksiyon
III-Radyasyon
IV-Genleşme
Isı ortama yukarıdaki yollardan hangileri ile yayılır?
A) I, II, III, IV B) l,II,III C) II, III, IV D) I, IV
Cevap: B
15) Alevlenme noktasındaki yanıcı bir maddenin yanma noktasındaki diğer bir yanıcı maddeden en önemli farkı aşağıdakilerden hangisidir?
A)Alevlenen maddenin yanmasını sürdürmesi
B)Isı kaynağına bağlı olmaksızın yanıp sönmesi
C)Isı kaynağı uzaklaştığında sönmesi
D)Zamana bağlı olmaksızın yanıp sönmesi
Açıklama: Yanma noktası, parlama (alevlenme) noktasının birkaç derece üzerinde bir sıcaklıktır. Yanma noktasındayken, bir kıvılcım yakıtı tutuşturacak, daha çok yakıt buharlaştırmak için yeterli ısıyı üretecek ve alevli yanmayı sürdürecektir. Parlama noktasında yakıt üzerindeki buharın tutuşması tüm buharı kullanan bir, anlık alevle sonuçlanacaktır. Bu alev anlık yanıp tükenecektir, çünkü bu durumda yakıt buharının yeterli beslenmesini üretecek ısı ve zaman yetersizdir.
Cevap: C
16) Bezir yağına batırılmış bir bez parçasının hava içerisindeki oksijenle normal hava ısısında birleşerek oksitlenmesi ve artan ısı ile alev alarak yanması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yavaş yanma B) Kendi kendine yanma C) Hızlı yanma D) Parlama
Açıklama: Kendi kendine yanma, yavaş yanmanın zaman içerisinde hızlı yanma olayına dönüşmesidir. Buna en iyi örnek ise, bitkisel kökenli yağlı maddelerin, hava içerisindeki oksijenle normal hava ısısında birleşerek çürümeye (oksitlenmeye) başlamasıdır. Bu oksitlenme ile zaman içerisinde ortamdaki ısı yükselir, şayet ısı alev almaya yetecek dereceye ulaşırsa kendi kendine yanma gerçekleşir. Bezir yağına batırılmış bez parçaları, ıslak olarak üst üste konulmuş ot yığınları veya itina gösterilmemiş ve önlem alınmamış kömür istifleri kendi kendine yanmaya sebep olabilirler.
Cevap: B
17) Büyük miktarlarda gaz üretimi sağlayan çok hızlı ekzotermik oksidasyon reaksiyonu gösteren patlayıcı maddelerin ani gaz basıncı oluşturarak patlaması aşağıdaki yanma çeşitlerinden hangisine girer?
A) Korlu yanma B) Yavaş oksidasyonlu yanma C) Kendiliğinden yanma D) Alevli yanma
Açıklama: Patlayıcı maddeler, büyük m ktarlarda gaz üretimi sağlayan ve çok hızlı ekzotermik oksidasyon reaksiyonu gösteren maddelerdir. Patlamayı ani gaz basıncı oluşturur ve bu reaksiyonda ateşleme o kadar hızlı oluşur ki, havada bulunan oksijen reaksiyona katılamaz. Bu yüzden, birçok patlayıcı madde ihtiyaç duyduğu oksijeni içermek zorundadır. Bu tip maddelere örnek olarak kara barut verilebilir. Kara barut aşağıdaki bileşenlerden oluşur:
% 75 Potasyum nitrat (KN03)
% 10 Kömür
% 10 Sülfür
Kara barut içerisindeki potasyum nitrat, sülfür ve kömür için yeterli oksijeni sağlar. Kara baruta ısı uygulandığında potasyum nitrat ayrışır ve oksijen açığa çıkar. Aynı anda oksijen, sülfür ve kömür ile birleşir ve ısı ile gaz üretir. Bu reaksiyonun kimyasal formülü şu şekildedir:
3C + S + 2KN03 — 3C02(g) + N2 + K2S + Isı
Cevap: C
18) Demirin paslanması aşağıdakilerden hangisine en iyi örnektir?
A) Yavaş yanma B) Kendi kendine yanma C) Hızlı yanma D) Parlama
Açıklama: Yavaş yanma; yanıcı maddenin yapısı gereği, yanıcı buhar veya gaz oluşturmadığı durumlarda, ortamda yeterli oksijen bulunmaması ve ortamdaki ısının yetersiz kalması hallerinde meydana gelir. Buna en iyi örnek, demirin paslanmasıdır.
Cevap: A
19) Gazı alınmış kok ve odun kömürü ile sigaranın yanışı hangi tür yanmadır?
A) Yavaş yanma B) Korlaşarak yanma C) Parlama şeklinde yanma D) Kendi kendine yanma
Açıklama: Hızlı yanma, yanmanın bütün belirtileri ile oluştuğu olaydır. Bu olayın gerçekleşmesi için katı, sıvı ve gaz maddelerin buhar çıkarır hale gelmeleri, gaz maddelerin yeterli oksijenle reaksiyona girmeleri ve yanma ısısına kadar ısınmaları gerekmektedir. Bazı maddeler gaz çıkarmadıkları ve buharlaşmadıkları halde yanarlar. Bu olaya ise korlaşma denir. Gazı alınmış kok ve odun kömürü ile sigaranın yanışı korlaşmaya örnektir.
Cevap: B
20) Kararsız yapıdaki roket yakıtı ve kara barut gibi maddelerin patlama işlevinin aşağıdaki faktörlerden hangisi olmaksızın gerçekleşmesi mümkündür?
A) Isı B) Sürtünme C) Basınç D) Oksijen
Açıklama: Parlama, benzin gibi kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır. Patlama ise; tamamen bir yanma olayı olup maddenin tamamının bir anda yanmasıdır. Burada maddenin cinsi, bileşimi, şekli, boyutu ve oksijen oranının rolü büyüktür. Patlamada; bir anda parlayarak yanan madde çeşitli gazlar haline geçmekte ve son derece büyük bir hacim genişlemesine uğrayarak etrafını zorlamaktadır.
Patlamanın yanmadan farkı, enerji boşalma hızının çok yüksek olmasıdır. Patlama yangın oluşumunda neden değil, bir sonuçtur. Genel olarak patlamalar4 grupta incelenmektedir.
Çok hızlı oksitlenme/yanma sonucu oluşan patlamalar: Parlayıcı buhar, gaz ve tozun sınırlı bir alanda çok hızlı oksitlenerek enerjisini boşaltması sonucu meydana gelen patlamadır. Örneğin; benzin buharı, LPG/SPG (propan ve bütan) ve metanın hava ile karışımı; odun, nişasta, un tozu ve diğer organik tozların hava ile belirli orandaki karışımları; aseton buharı, magnezyum tozları gibi.
Çok hızlı ayrışma/bozunma sonucu oluşan patlamalar: Yapıları kararsız maddelerin çok hızlı ayrışması sonucu oluşan çok hızlı enerji boşalımı şeklinde olan patlamalardır. Bu durum için hava ya da oksijenin bulunması gerekmez. Örneğin; dinamit, kara barut, roket yakıtı ve bazı şartlarda asetilen, amonyum nitrat gibi.
Fazla basınç sonucu oluşan patlamalar: Basınçlı kapların veya kazanların içinde oluşan aşırı yüksek basınçtan dolayı, kabın parçalanması sonucu meydana gelen patlamalardır.
Nükleer patlamalar: Nükleer bozunma sonucu maddenin enerjiye dönüşmesi ile ortaya çıkan ani enerji boşalımıdır. Örneğin; hidrojen ve uranyum bombasının patlatılması gibi.
Cevap: D
21) Aşağıdakilerden hangisi yanma sonucu en fazla ortaya çıkan kimyasal boğucu gazdır?
A) Metan B) Karbon monoksit C) Karbondioksit D) Amonyak
Açıklama: Yanıcı madde ne olursa olsun her yanma olayında; karbondioksit (C02) ve karbon monoksit (CO) gazları oluşur. Yanma sırasında oluşan diğer gazlar ise yanıcı maddenin cinsine göre değişiklik göstermektedir. Karbon monoksit renksiz, kokusuz ve zehirli bir gaz olup kimyasal boğucu bir etkisi vardır.
Cevap: B
22) Yanma olayının yangına dönüşmesi için aşağıdakilerden hangisi gereklidir?
A) Yanıcı madde B) Oksijen C) Isı D) Zincirleme reaksiyon
Açıklama: Yangın olması için öncelikle yanma olayının meydana gelmesi lazımdır. Fakat her yanma olayı bir yangın değildir. Bu nedenle, yangın tanımına bir faktör dana eklenmelidir. Bu da zincirleme reaksiyon olarak adlandırılır. Yani yanma olayının yangına dönüşmesi için zincirleme reaksiyonu sağlayacak ortamın bulunması gereklidir.
Cevap: D
23) Yanma ile yangının farkı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Yangın yanmanın ilk aşamasıdır.
B) Yangın fiziksel bir olay iken yanma kimyasal birol aydır.
C) Yangın kontrol dışındaki yanma olayıdır.
D) Yanmada tam ürünler oluşmazken yangında yanmanın tam ürünleri oluşur
Açıklama: Yanıcı bir maddenin yakıcı bir maddeyle birleşmesi sonucunda dışarıya ısı vermesine neden olan olay yanma olup, kimyasal ve fiziksel değişimleri içeren bir oksitlenme reaksiyonunun sürecini tarif eder. Yangın ise, istenmeden başlayarak tehlike doğuran, söndürülmesi zor, neticesinde maddi ve manevi
zarar veren ateşe denir. Yangın kontrol dışındaki yanma olayıdır.
Cevap: C
24) Yangın ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A) D sınıfı yangınlara müdahale ederken kuru kimyevi toz, karbondioksit ve su kullanılmaz.
B) sınıfı yangınlarında su ve sulu yangın söndürücüler doğrudan kullanılabilir.
C) B sınıfı yangınlarda hava ile temasın kesilmesi öncelikli amaç olduğundan karbondioksitli yangın söndürücüler uygun bir seçimdir.
D) Katı madde yangınları A sınıfı olarak bilinir.
Açıklama: Yangınların çok farklı şekillerde sınıflandırılması mümkünse de, en yaygın ve önleme söndürme çalışmalarında fayda sağlayacak yaklaşım, yanan maddenin cinsine göre yapılan sınıflandırmadır.
A sınıfı yangınlar (katı madde yangınları): Yanıcı basit katı maddeler (odun, kömür, kâğıt, ot, kumaş vb.) yangınıdır. Temel özellikleri kor oluşturmalarıdır. Bu tür yangınların temel söndürme prensibi soğutma, temel söndürme maddesi sudur. Kor bütün A sınıfı yangınlarda ısı vericidir. Bu yangınlara müdahale daha kolaydır. Yanan yüzeyin söndürücü madde ile kaplanması ve oksijenle ilişkisinin kesilmesi yeterli olabilir. Yangınların bazılarında kalan atık pamuk ve kömürde olduğu gibi içten yanmada olabilir. Bu tür yangınların söndürülmesinde en etkili ve en çok kullanılan söndürücü sudur. Bununla birlikte yangının özelliğine göre soğutma etkisi yanında yüzeyi saracak oksitleyici ortamla ilişkiyi kesmek oksijen konsantrasyonunu düşürmek ve zincir reaksiyonlarını kırmak şeklinde etki eden söndürücüler kullanılmaktadır.
B sınıfı yangınlar (sıvı madde yangınları): Yanıcı sıvı maddeler (benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, solvent, katran vb.) yangınıdır. Temel özellikleri korsuz, alevli yanmalarıdır. Bu tür yangınların temel söndürme prensibi boğma, temel söndürme maddesi köpük ve BC tipi kuru kimyevi tozdur. Sıvı yanıcı maddeleri üç sınıfa ayırmak mümkündür. Su ile karışmayan sıvı yakıtlar; petrol, benzin, yağlar, boyalar vb. Bunların özgül kütleleri sudan hafif olduğuiçin devamlı suyun üstüne çıkarlar ve yanmaları suyun üzerindedir. Bu tür yangınlarda zincirleme reaksiyonların kırılması ve yüzeyin oksitleyici ortamla ilişkinin kesilmesi ya da seyreltme önemlidir. İkinci sınıf ise katran, asfalt, gres gibi ağır yağların sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma ve zincir reaksiyonlarının kırılması yönünde etkili söndürücüler kullanılır. Üçüncü sınıf ise su ile karışabilen sıvı yakıtlardır; alkoller gibi. Bunların sebep olduğu yangınları içerir. Bunlarda da soğutma, boğma, konsantrasyonlarını düşürme, zincir reaksiyonları kırmak için etkili söndürücüler kullanılır. Sıvı yangınlar için en ideal söndürücü köpüktür. Fakat başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda C02 ve KKT kullanılabilir.
C sınıfı yangınlar (gaz yangınları): Yanıcı gaz maddeler (metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı, doğalgaz ve hidrojen vb.) yangınıdır. Temel özellikleri patlamadır. Temel söndürme prensibi boğma, temel söndürme maddesi BC tipi kuru kimyevi tozdur. En etkili yöntem gaz akışını kesmektir. Gaz vanasına ulaşabilmek amacıyla alevleri boğmak yöntemiyle ve ısı tesirini azaltmak için gaz stok kabı ve çevresine su ile soğutma yapılmalıdır. Kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü söndürücüler küçük çaplı yangınların söndürülmesinde kullanılır. Ancak yangının söndürülmesinden sonra gaz kaçağının kesilmemesi durumunda tekrar alev alarak daha büyük bir yangına dönüşme ihtimali yüksektir.
D türü yangınlar (hafif metal yangınları): Yanabilen hafif metaller (alüminyum, magnezyum, titanyum, zirkonyum, lityum, çinko, sodyum, potasyum ve kalsiyum vb.) yangınıdır. Temel özellikleri korlu, alevsiz ve yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır. Temel söndürme prensibi boğmadır. A, B, C türü söndürücüler faydasızdır. Su kesinlikle kullanılmamalıdır. Özel D tipi söndürme tozları kullanılır. D tozu bulunamadığında kuru kum ile örtülerek söndürülür. D türü yanıcı maddelerin toz hâli daha tehlikelidir. Yanıcı metal tozlarının hava ile uygun karışımları tutuşma sıcaklığını yakaladığında güçlü patlamalara yol açabilir. Bazı yanıcı metallerin aşırı yüksek sıcaklık oluşturmaları suyun ve diğer yaygın söndürücülerin etkisini yok eder. Bazı yanıcı metaller su ile reaksiyona girerek hidrojen ve asetilen gazları üretirler. Bu ise yangının daha da artmasına ve patlamalara yol açar. D sınıfı yangınlar için genel bir söndürme maddesi yoktur. Yanıcı metallerin her biri ile ilgili yangını kontrol edebilecek özel söndürücüler vardır ve bunların işaretini taşır. Bu söndürücü maddeler yanan metali örtmeye ve yangını boğmaya yarar.
Cevap: B
25) Yanıcı katı maddelerin yangınları hangi sınıf yangına girmektedir?
A) A B) B C) C D) D
Cevap: A
