İş güvenliği konusunun sahipleri,
- Devlet
- İşveren
- Sendikalar
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Anayasal Dayanağı
Devletin iş güvenliği sağlama ödevinin kaynağı anayasadır.
Anayasanın 2. Maddesinde: TC sosyal bir hukuk devletidir.
Anayasanın 17. Maddesinde: Herkesin yaşama hakkı güvence altına alınmalıdır.
Anayasanın 56. Maddesinde: Herkes sağlıklı çevrede yaşama hakkına sahiptir, devlet herkesin hayatını beden ve ruh sağlığı içinde olmasını sağlar.
Anayasanın 50. maddesinde : Herkes sosyal güvenlik hakkına sahip , devlet bunu sağlar, tedbir alır.
Devletin görevleri
- İSG ile ilgili düzenlenen yasal ve hukuki düzenlemeleri yapar.
- İSG kurumu oluştur.
- Mevzuata uyulup uyulmadığını denetler.
- Hukuki / idari / cezai yaptırıma başvurur.
1. İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili diğer mevzuat
- İş Kanunu
- Borçlar Kanunu
- SSK Kanunu
- Umumi Hıfzısıhha Kanunu
- Belediyeler Kanunu
- KO Sözleşmeleri
2. İSG Kurumları
- İş güvenliği denetimleri işteftiş kurulunca
- Denetim dışındaki diğer faaliyetler İSG genel müdürlüğü tarafından yapılır.
- ÇASGEM , eğitimler ile ilgili çalışma
3. İş Müfettişlerinin Niteliği , Sayısı ve Denetim Sıklığı
- 81 sayılı sözleşme ile iş yerlerinin sık sık denetlenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.
- SSK kanununa göre iş kazaları olur olmaz o yerin zabıtasına haber verilir.
- Meslek hastalığını öğrendikten sonra 2 gün içinde yani hastalığı öğrendiği günden başlayarak 2 gün içinde SSK’ya bildirilir.
- İşveren 3 günden fazla kayıpla sonuçlanan kazaları bildirmek ve kayıt tutmak zorundadır.
4. İSG Kurulları
- Sanayiden sayılan
- 5O’den fazla işçi çalıştıran
- 6 aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı yerlerde İSG Kurulu kurulmalıdır.
- Kurul üyeleri ;
- İşveren temsilcisi
- İsg mühendisi
- İşyeri hekimi
- Formen
- Sivil savunma uzmanı
- İk’dan sorumlu kişi
- Sendika temsilcisi
- Sağlık güvenlik işçi temsilcisi
İSG Kurul görevleri,
- İç yönetmelik hazırlanarak, vekil onayına sunmak , uygulanmasını izlemek , alınması gerekli tedbirleri
- belirlemek , kurul gündemine almak.
- İsg konusunda çalışanlara yol göstermek
- İsg tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, vekile bildirmek
- İş kazası / tehlikeleri incelemek , tedbirleri tespit etmek vekile sunmak
- İsg eğitimleri planlamak, vekile sunmak
- Bakım işlerindeki önlemleri planlamak , tedbirleri kontrol etmek
- Yangın, doğal afet gibi ilgili tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin çalışmalarını izlemek
- İSG yıllık rapor hazırlamak, gelecek yılı belirlemek, vekile sunmak, planın yürütülmesini sağlamak.
- Acilen toplanmak (gerekli zamanlarda)
- Kurullar ayda en az 1 kez toplanır
- Toplantı gündemi, yeri, günü 48 saat önceden bildirilir
- Acil durumda kurul aynı gün toplanır
- Kurulun ılağan toplanma süresi ayda 24 saati geçemez
- İş verene bağlı birden çok müessese varsa, işyerlerine ait İSG raporlarını en az 6 ayda bir teknik eleman eşliğinde ister ve kontrol eder.
5. İşverenin sorumluluğu
İşçi = Sigortaca karşılanmayan zararları için maddi tazminat davası açabilir.
Hak sahipleri = Destekten yoksun kalma davası açabilir ve manevi tazminat davası açılabilir.
- Maddi Tazminat = Borçlar Kanunu 46.madde
- İşçinin solunum gücündeki azalma nedeniyle gelirindeki düşüşün giderilmesindeki amaçların,
- İş görmezlik oranı Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğüne göre belirlenir
- Toplam çalışabilirlik yaşı 60 kabul edilir
- Manevi Tazminat = Borçlar K. 47.madde
- Bedensel ve ruhsal acı ile üzüntüleri karşılamayı amaçlar
- İşveren kusurlu ise manevi tazminat ödenir
- Manevi tazminatın miktarına yargıç karar verir
- Manevi tazminat davası açabilecek kişiler, duygusal yakınlığı olanlardır.
- Desteklenen Yoksun Kalma Tazminatı = Borçlar K. 45.madde
- İşçinin ölümüyle birlikte yakınlarının destekten yoksun kaldıklarına ilişkin açtıkları davadır.
- Rucu Tazminatı = SSK Kanunu
SSK yaptığı tüm harcamaları işverenden takip eder.
6. İşverenin İdari Sorumluluğu – İşi durdurma – İşyeri Kapatma
- Hayati tehlike varsa işyeri kapatılabilir.
- İşveren 6 işgünü içinde itiraz edebilir
- Kapanmaya komisyon karar verir.
Komisyon üyeleri;
2 müfettiş + 1 bölge müdürü + 1 işçi temsilcisi + 1 işveren temsilcisi
- Müfettiş kapatma ile ilgili rapor yazar.
- Bölge müdürü komisyonu toplantıya çağırır ay çokluğu ile karar alınır.
İşin durdurulması; komisyon kararıyla ve güvenlik kuvvetleri yardımı ile yapılır.
Kapatma kararı mülki amire gönderilir.Mülki amirin emriyle güvenlik kuvvetlerince işyeri kapatılır.
İşverenin itirazı sonucu mahkeme kararının uygulaması bölge müdürünce yapılır.İşyerinin açılmasında da
bölge müdürü mülki amire bildirilir, kolluk güçleri ile açılır.
7. İşverenin Cezai Sorumluluğu
İSG anlamında cezai kovuşturma ‘ Sanayi ve Ticarette iş teftişi hakkındaki 81 sayılı uluslar arası sözleşmenin
13. ve 17. maddeleri ile iş teftişi tüzüğünün 22.maddesinde ‘ düzenlenmiştir.
Cezai yaptırım iş kanunu ve türk ceza kanununda bulunmaktadır.
Cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz
edilebilir.Ölümlü iş kazası sonrası 2-5 yıl hapis cezası ve para cezası söz konusu fakat tümü paraya
çevrilebilir.
8. SSK Anlamındaki İş Kazaları
İş yerinde ,işi yaparken, iş için bir yere gönderildiğinde, emzirme zamanlarında, işçilerin toplu olarak taşınmaları sırasında olan kazalardır.
9. Bireysel İş Hukuku Anlamındaki İş Kazaları
İşverenin önlem almadığı için oluşan kazalardır. İşle ilgisi olmalıdır.
