1) İş yerindeki hava akım hızı hangi değerler arasında olmalıdır?
A) 0,3-0,5 m/s B) 0,5-0,8 m/s C) 0,5 -1,0 m/s D) 0,3-0,8 m/s
Açıklama: İşyerinde termal konforu sağlamak ve sağlığa zararlı olan gaz veya tozları işyeri ortamından uzaklaştırmak için uygun bir hava akım hızının temin edilmesi gerekir. Ancak, hava akım hızı iyi ayarlanmalıdır. Çünkü vücut ile çevresindeki hava arasında hava akımın etkisi ile ısı transferi olur. Bu transferin yönü sıcaklığın değişmesine bağlıdır. Hava vücuttan serin ise vücut ısısı kaybolur. Hava vücuttan sıcak ise vücut ısısı artar. Böyle durumlarda ısı stresleri meydana gelebilir. İşyerinde hava akımlarının varlığı bir serinlemeye neden olur. Ancak, hava akım hızının saniyede 0,3 ile 0,5 metreyi aşmamasına dikkat edilmelidir. Çünkü daha hızlı hava akımları rahatsız edici esintiler halinde hissedilir.
Cevap: A
2) İşyerindeki bağıl nem hangi değerler arasında olmalıdır?
A) % 30 – 60 B) % 30 – 80 C)%30-70 D) % 80 -100
Açıklama: Genel olarak, bir işyerinde bağıl nem % 30 ile % 80 arasında olmalı ve bu sınırı aşmamalıdır. Ortamda yüksek bağıl nem (% 80 – % 100) olması ve ortam sıcaklığının da yüksek olması halinde, bunalma hissi duyulur ve kişinin çalışma gücü düşer. Bağıl nemin yüksek ve sıcaklığın düşük olması halinde ise üşüme ve ürperme hissi duyulur.
Cevap: B
3) Bağıl nemin yüksek ve sıcaklığın düşük olması halinde aşağıdaki etkilerden hangileri görülür?
I- Bunalma hissi
II- Ürperme hissi
III- Üşümehissi
A) I, II, III B) I, II C) I, III D) ll,lll
Açıklama:
Cevap: D
4) Çokağır işlerin yapıldığı bir atölyede sıcaklık en fazla ne kadar olmalıdır?
A) 16 °C B) 20 °C C)25°C D)27°C
Açıklama: Yapılan işe göre çalışma ortamı sıcaklıkları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Faaliyetin şekli %50 nem seviyesinde hava sıcaklığı (°C)
Oturarak yapılan hafif el işleri 20
Oturarak yapılan hafif kol ve el çalışmaları 20
Ayakta yapılan ağır kol işleri 17
Çok ağır işler 15-16
Cevap: A
5) Efektif eşdeğer sıcaklık 29 °C olursa performans yüzde kaç düşer?
A) 3 B)5 C) 7 D) 10
Efektif eşdeğer sıcaklık (°C) Performans düşüşü (%)
29 5
30 10
31 17
32 30
Açıklama: Aşırı sıcaklığın üretim üzerinde de olumsuz etkisi vardır ve performansın düşmesine sebep olur.
Cevap: B
6) Efektif eşdeğer sıcaklık 30 °C olursa performans yüzde kaç düşer?
A) 3 B) 5 C) 7 D) 10
Cevap: D
7) Efektif eşdeğer sıcaklık 31 °C olursa performans yüzde kaç düşer?
A) 5 B) 10 C) 17 D)30
Cevap: C
8) Efektif eşdeğer sıcaklık 32 °C olursa performans yüzde kaç düşer?
A) 5 B) 10 C) 17 D)30
Cevap: D
9) Aşağıdakilerden hangisi işyerlerindeki radyant ısıya maruziyetin önlenmesi için alınabilecek tedbirlerdendir?
A) Maruz kalanlara kalın kumaştan yapılmış iş elbiseleri vermek
B) Radyant ısı kaynağı ile maruz kalan kişi arasına radyant ısıyı yansıtan engel koymak
C) Maruz kalanlara radyasyona karşı koruyucu maskelervermek
D) Çalışma ortamına radyant ısıyı absorblayan engeller koymak
Açıklama: İş yerinde sıcak yüzeylerden ısı radyasyonu olabilir. Radyant ısı, absorblanacağı bir yüzeye çarpmadıkça sıcaklık oluşturmayan elektromanyetik bir enerjidir. Radyant ısıdan korunmanın tek yolu, çalışanla kaynak arasına ısı geçirmeyen bir perde koymaktır. Ancak, konulan perde ısıyı yansıtmıyorsa, ısıyı absorblayarak ısı kaynağı haline de gelebilir.
Cevap: B
10) Çok buğu oluşan işyerlerinde sıcaklık derecesine ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) 10 °C’den az ve 25 °C’den yüksek olmamalıdır.
B) 15 °C’den az ve 22 °C’den yüksek olmamalıdır.
C) 10 °C’den az ve 22 °C’den yüksek olmamalıdır.
D) 15 °C’den az ve 30 °C’den yüksek olmamalıdır.
Cevap: D
11) Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ne göre aşağıdakilerden hangisi maruziyet sonucu meslek hastalığı oluşmamaktadır?
A) Basınç B) Termal konfor C) Gürültü D) Asbest
Açıklama: Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ndeki Meslek Hastalıkları Listesinde; termal konfor nedeni ile oluşan herhangi bir meslek hastalığı tanımlanmamaktadır.
Cevap: B
12) Aşağıdakilerden hangisi işyerlerinde sağlık ve güvenliği tehdit eden fiziksel risk etmenlerinden biridir?
A) Aydınlatma eksikliği B) Su kirliliği C) Bulaşıcı hastalıklar D) Zehirli maddeler
Açıklama: İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından fiziksel risk etmenlerinden biri de aydınlatmadır.
Cevap: A
13) Aydınlatma ilgili aşağıdaki terimlerden hangisi yanlıştır?
A) Parlaklık, ışığın ışıklı cisimden yayılması veya biryüzeyden yansımasını algılama ölçüsü olup birimi
apostilb’dir.
B) Işık şiddeti, nokta şeklindeki kaynağın belirlenmiş yönde ışık yayını olup birimi mum’dur.
C) Aydınlanma şiddeti, biryüzey üzerine düşen ışık akısının yoğunluğu olup birimi lüks’tür.
D) Işıkakısı, biraydınlatmakaynağının belirli biraçı içerisinde yaydığı ışık miktan olup birimi candela’dır
Açıklama: Aydınlatma ilgili kavramların tanımları şunlardır:
Işık şiddeti, nokta şeklindeki kaynağın belirlenmiş yönde ışık yayınıdır. Birimi mum veya candela (cd)’dır. Mum, platinin katılaşma derecesindeki siyah cismin 1 santimetre karelik yüzeyinin kendisine dik doğrultuda verdiği ışık şiddetinin 1/60’dır.
Işık akısı, bir aydınlatma kaynağının belirli bir açı içerisinde yaydığı ışık miktarıdır. Birimi lümen (Im)’dir. Lümen, bir mum şiddetindeki bir kaynağın bir metre uzaktaki bir metre karelik bir yüzeye dik olarak gönderdiği ışık miktarıdır.
Aydınlanma şiddeti, bir yüzey üzerine düşen ışık akısının yoğunluğudur. Birimi lüks’tür. Lüks, bir metre karelik bir yüzeye düşen ışık akısı miktarı bir lümen ise, bu yüzeyde meydana gelen aydınlanmadır.
Parlaklık, ışığın ışıklı cisimden yayılması veya bir yüzeyden yansımasını algılama ölçüsüdür. Birimi apostilb’dir. Apostilb, bir lüks aydınlatmada tam beyaz yüzeyin (% 100 yansıma) parlaklığıdır.
Kontrast, iki parlaklığın oranıdır.
Cevap: D
14) Aydınlatma şiddeti birimi olan lüks için aşağıdakilerden hangi doğrudur?
A)Platinin katılaşma derecesindeki siyah cismin 1 santimetre karelik yüzeyinin kendisine dik doğrultuda
verdiği ışık şiddetinin 1/60’dır.
B)Kaynağının belirli bir açı içerisinde yaydığı ışık miktarıdır.
C) Bir mum şiddetindeki bir kaynağın bir metre uzaktaki bir metre karelik bir yüzeye dik olarak gönderdiği
ışık miktarıdır.
D) Bir metre karelik bir yüzeye düşen ışık akısı miktarı bir lümen ise, bu yüzeyde meydana gelen
aydınlanmadır
Cevap: D
15) Apostilb birimi aşağıdakilerden hangisi için kullanılır?
A) Işığın ışıklı cisimden yayılması veya bir yüzeyden yansımasını algılama ölçüsüdür.
B) İki parlaklığın oranıdır.
C) Bir kaynağın belirli biraçı içerisinde yaydığı ışık miktarıdır.
D) Biryüzey üzerine düşen ışık akısının yoğunluğudur.
Cevap: A
16) İnsanın bilgileri algılamasındaki en önemli algılayıcı olan göz, algılamanın yüzde kaçını sağlar?
A) 10 – 20 B)30-40 C)50-70 D) 80 – 90
Açıklama: İnsanların bilgileri algılamalarındaki en önemli algılayıcı organ gözdür. Bütün algılamanın % 80 – 90’ı göz ile gerçekleşir. Günümüzde endüstriyel işlerin çoğunda göz, insan organizmasının en fazla zorlanan bölümüdür. İş koşullarının doğurduğu yorgunluğun büyük bir kısmının göz zorlanmasından ileri geldiği düşünülebilir. Bu nedenle, çalışma ortamları, gözü yormayacak şekilde mümkün olduğunca aydınlık olmalıdır, iyi bir aydınlatmayla insan performansı % 15 – 40 oranında artabilir.
Cevap: D
17) İyi bir aydınlatmanın çalışanlar üzerindeki olumlu etkilerine ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Görme keskinliğini azaltır.
B) İş kazalarını azaltır.
C) İşçilerin başarısını artırır.
D) İş görmede çabukluk sağlar.
Açıklama: İyi bir aydınlatmanın çalışanlar üzerindeki olumlu etkisi şöyle özetlenebilir:
İyi bir aydınlatma görme keskinliğini artırarak daha iyi görmeyi sağlar.
İyi bir aydınlatma iş kazalarını önleyeb lir veya azaltabilir.
İyi bir aydınlatma işçilerin başarısını ve performansını artırır.
İyi bir aydınlatma iş görmede çabukluk ve kalite sağlar.
Cevap: A
18) İyi bir aydınlatmanın temel ilkelerine göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Aydınlatma düzeyi yeterli olmalıdır.
B) Aydınlatma sabit olmalıdır.
C) Aydınlatma göz kamaşmasına neden olmalıdır.
D) Kullanılan ışığın niteliği uygun olmalıdır.
Açıklama: İyi bir aydınlatmanın temel ilkeleri şunlardır:
Aydınlatma düzeyi yeterli olmalıdır.
Kullanılan ışığın niteliği uygun olmalıdır.
Aydınlatma tekdüze olmalıdır.
Aydınlatma sabit olmalıdır.
Aydınlatma göz kamaşmasına neden olmamalıdır.
Çalışılan düzeylere düşen gölgelerden sakınılmalıdır.
Cevap: C
19) Aşağıdakilerden hangisi iyi aydınlatmanın özelliklerinden değildir?
A) Sanayide, ışık kaynaklarının tozlanması, aydınlatmanın altı ayda % 50 azalmasına, tozlu ortamda ise
daha çok azalmasına neden olur.
B) Işık kaynağındaki herhangi bir kirlilik, kaynağın yaydığı ışığın miktarını önemli derecede artırır.
C) Işık kaynaklarının temiz oldukları zaman ölçülen aydınlatma şiddeti, yapılan iş için ancak yeterli ise,
kaynaklar kirlendiklerinde aydınlatma şiddeti çok düşük ve yetersiz olur.
D) Işık kaynaklarının düzenli bir şekilde temizlenmesi ve bakımı için bir program hazırlanması gerekir.
Açıklama: Işık kaynağındaki herhangi bir kirlilik, kaynağın yaydığı ışığın miktarını önemli derecede azaltır.
Cevap: B
20) Aşağıdakilerden hangisi iyi aydınlatmanın özelliklerinden değildir?
A) Mat yüzeyleryerine parlatılmış veya düzgün yüzeyler tercih edilerek yansımalar önlenebilir.
B) Işığın göz kamaştırması bir yüzeyin ışık kaynağının görüntüsünü direkt olarak görüş hattına
yansıtmasından kaynaklanabilir.
C) Yüzeyler arasında renk kontrastının olması tercih edilir.
D) Yansıma olayı, görüş alanı içinde aşırı derecede aydınlatılmış bir alanın bulunması kadar kötüdür.
Açıklama: Parlatılmış veya düzgün yüzeyleryerine biraz daha mat yüzeyler tercih edilerek bu yansımalar önlenebilir.
Cevap: A
21) Aydınlatma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) İstenmeyen göz kamaşmalarından gözü korumak gerekir.
B) Göz kamaşmasının önlenmesi için ışık görüş alanının içine yerleştirilmeli veya opak ya da yarı şeffaf bir
malzeme ile kaplanmalıdır.
C) Devamlı göz kamaştıran ışık altında çalışma göz bozukluklarına sebep olabilir.
D) Göz kamaşması görmeyi güçleştirip çalışma kapasitesini düşürmekle kalmayıp kazaların artmasına da
neden olur.
Açıklama: Göz kamaşması görmeyi güçleştirip çalışma kapasitesini düşürmekle kalmayıp iş kazaların artmasına da neden olur. Devamlı göz kamaştıran ışık altında çalışma göz bozukluklarına da sebep olabilir. Bu nedenle istenmeyen göz kamaşmalarından gözleri korumak gerekir.
Aydınlatma üzerinde durulması gereken hususlardan biri de görüş alanı içinde görmeyi engelleyen ya da rahatsızlık yaratan ışığın parlaklığıdır. Bu parlaklık doğrudan ya da yansımayla olabilir. Göz kamaşmasının önlenmesi için ışık kaynağı görüş alanının yeterince dışında olmalı veya donuk (opak) ya da yarı şeffaf bir malzeme ile kaplanmalıdır.
Cevap: B
22) Aşağıdaki aydınlatma ile ilgili önerilerden hangisi yanlıştır?
A) Pencereler, kolonlar, tavanlar, duvarlarve bölmelerin yüzeyleri koyu renge boyanmalıdır.
B) Gün ışığının odaya doğrudan girmesi önlenmelidir.
C) Güvenlik işaretlerinin dışında kalan möble ve makine parçaları açık ve mat renklere boyanmalıdır.
D) Yapay ışık kaynakları işçilerin görüş açısının dışına yerleştirilmeli veya gerekli gölgelikler kullanılmalıdır.
Açıklama: Aydınlatma ile ilgili bazı öneriler şunlardır:
Gün ışığının odaya doğrudan girmesi önlenmelidir (pencerelerin uygun yerde olması, mat camların kullanılması, açık renk ve ışık geçirme katsayısı %30’dan fazla olan perdelerin kullanılması, panjur kullanılması vb.).
Pencerelerin, kolonların, tavanların, duvarların ve bölmelerin yüzeyleri açık renge boyanmalıdır.
Döşemeler açık renkte olmalıdır. Ancak dışarıdan gelebilecek veya işlem anında ortaya çıkabilecek tozların renginden açıkolmamalıdır.
Güvenlik işaretlerinin dışında kalan möble ve makine parçaları açık ve mat renklere boyanmalıdır.
Çalışılan yüzeye düşen gölgelerden sakınılmalıdır. Işık kaynakları, çalışılan yüzeye gölge düşmeyecek şekilde yerleştirilmelidir.
Yapay ışık kaynakları işçilerin görüş açısının dışına yerleştirilmeli veya gerekli gölgelikler kullanılmalıdır.
Aydınlatma tekdüze olmalı ve çakışılan düzeyin her tarafındaki aydınlatma seviyesi eşit olmalıdır. Tekdüzelik sağlanamazsa göz değişik aydınlatma seviyesine kendini uyumlaştırmak için çaba harcar ve çabuk yorulur. Tekdüzelik sağlamak için yaygın ışınlar veren ışık kaynakları kullanmak ve bunları birbirine yakın yerleştirmek gerekir.
Aydınlatma sabit olmalı ve ışık kaynağı titreşme yapmamalıdır. Titreşme, ışık kaynağının parlaklığındaki hızlı değişme olduğundan, göz bu hızlı değişmelere uyabilmek için aşırı çaba harcar ve çabuk yorulur. Akkor telli lambalar titreşim yapmazlar. Flüoresan lambaların ışıklarında ise titreşme hissedilir. Bunu ikili (ters fazlı) bağlantılarla yok etmek mümkündür.
Lambalar mekanik ve elektrik bakımından amaca uygun bir şekilde yapılmış olmalıdır.
Lambalar ve aydınlatma elemanları sağlam olmalıdır. Bakımı iletemizliği kolay ve basit olmalıdır.
Işık verme olanağı aydınlatma prensiplerine uygun olmalıdır.
İş kazalarına meydan vermeyecek şekilde yapılmış olmalıdır.
Seyyar aydınlatma lambalarının el ile temas eden kısımları elektrik kaçaklarına karşı korunmuş olmalı ve bunlarda kullanılacak elektrik 42 voltu geçmemelidir.
Kazan ve madeni kaplar içinde kullanılan el lambalarında elektrik gerilimi 24 volt olmalı ve voltajı düşürmek için kullanılan transformatörün bağlantısı sağlam, kendinden izoleli ve topraklanmış olmalıdır.
Çalışma ortam atmosferinde patlayıcı ve yanıcı maddelerin bulunması olasılığı olan yerlerde, patlama ve yangına neden olmayacak koruyucu lambalar kullanılmalıdır.
Cevap: A
23) Aşağıdaki aydınlatma ile ilgili önerilerden hangisi yanlıştır?
A) Aydınlatma tekdüze olmalıdır.
B) Lambalar ve aydınlatma elemanları sağlam olmalıdır.
C) Flüorsan lambalartercih edilmelidir.
D) Çalışılan yüzeye düşen gölgelerden sakınılmalıdır.
Cevap: C
24) Aşağıdaki lambalarla ile ilgili önerilerden hangisi yanlıştır?
A) Lambalar mekanik ve elektrik bakımından amaca uygun bir şekilde yapılmış olmalıdır.
B) Göz kamaşmalarını azaltmak için lambaların yüksekliği azaltılmalıdır.
C) Işık verme olanağı aydınlatma prensiplerine uygun olmalıdır.
D) İş kazalarına meydan vermeyecek şekilde yapılmış olmalıdır.
Açıklama: Lambaların asılma yüksekliği azaltılırsa göz kamaşması artar. Bunun nedeni, lambanın ufki görüş hattına yaklaşması ile ışınların direkt göze gelme olasılığının artmasıdır. Örneğin, aşağıdaki şekilde yer alan birinci lamba, ikinciden daha fazla göz kamaşmasına neden olur.
Cevap: B
25) Suni aydınlatma kaç şekilde yapılır?
A) 2 B)3 C)4 D) 5
Açıklama: Suni (yapay) aydınlatma sistemleri genel, yerel veya birleşik olabilir. Endüstride, genel veya birleşik aydınlatma sistemleri kullanılmalıdır. Birleşik aydınlatma sistemi, aydınlatmanın şiddetli olması gereken işyerlerinde ve genel aydınlatma sisteminin pahalı olacağı durumlarda kullanılmalıdır. Sadece yerel kaynaklarla yapılan aydınlatma, aydınlanmanın heryerde aynı olmaması nedeni ile görme zorluğuna yol açtığı için kullanılmamalıdır.
Cevap: B