1) Aşağıdakilerden hangisi endüstrideki başlıca titreşim kaynaklarındandır?
A) İşyerlerindeki havalandırma sistemleri
B) Metan gazı detektörü olarak kullanılan el lambaları
C) Madencilikte kullanılan pnömatik çekiçler
D) Acil durumlarda kullanılan sesli alarm sistemleri
Açıklama: Endüstrideki başlıca titreşim kaynakları; genellikle el ve el parmakları ile kollara ulaşan titreşimleri oluşturan titreşim kaynaklarıdır. Bunlar; taş kırma makineleri, madencilikte kullanılan pnömatik çekiçler, ormancılıkta kullanılan taşınabilir testereler, parlatma ve rende makineleridir. Bu araçlar dönerek, vurarak ya da hem dönerek hem de vurarak titreşirler. Tüm vücudun etkisi altında kaldığı titreşim kaynakları da; traktör ve kamyon kullanımı, dokuma tezgâhları, yol yapım, bakım ve onarım makineleri ile özellikle çelik konstrüksiyonlu yapılarda titreşime sebep olan makine ve tezgâhlardır.
Cevap:C
2) Birim zamandaki titreşim sayısına ne denir?
A) Vibrasyon B) Frekans C) Şiddet D) Hertz
Açıklama: Birim zamandaki titreşim sayısına titreşimin frekansı denir. Birimi Hertz (Hz)’dir.
Cevap: B
3) Aşağıdakilerden hangisi titreşimin şiddetinin birimidir?
A) Hz B) N/cm2 C) W/cm2 D) m/s2
Açıklama: Titreşimin oluştuğu ortamda titreşimden ileri gelen enerjinin hareket yönüne dikey, birim alanda, birim zamandaki akım gücüne, titreşimin şiddeti denir. Birimi W/cm2‘dir.
4) Belirli bir frekansta titreşen bir sistemin, aynı frekanstaki dış titreşimin tesirinde kalarak yüksek genlikle titreşmesine ne ad verilir?
A) İvme B) Sallanma C) Rezonans D) Sönümleme
Açıklama: Rezonans, belirli bir frekansta titreşen bir sistemin, aynı frekanstaki dış titreşimin tesirinde kalarak yüksek genlikle titreşmesi olayıdır. Fiziki sistemlerde dış:aki uyarıcının tesiriyle titreşen cisimler, uyarıcı etkisini kaldırdığı takdirde, genliğini yavaş yavaş küçülterek sıfıra indirir. Bu olaya sönümlenme denir.
Cevap: C
5) Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Titreşim, belirli zaman aralıklarında, bir kütlenin belirli bir mesafede yapmış olduğu periyodik hareketlerdir.
B) Rezonans, cihazın çalışma frekansı ile titreşim alıcının doğal frekansının aynı zaman diliminde aynı frekansta olması durumudur.
C) Rezonansın oluşmasını engellemek için cihazı destekleyen yapının dinamik sertliğinin titreşim alıcı sistemin en az on katı olması gerekir.
D) Titreşim kontrolünde en önemli olaylardan birisi rezonanstır.
Açıklama: Titreşim, belirli zaman aralıklarında, bir kütlenin belirli bir mesafede yapmış olduğu periyodik hareketlerdir. Buradaki mesafe genlik ve bir saniyedeki titreşim sayısı ise frekans olarak adlandırılır. Titreşim kontrolünde en önemli olaylardan birisi rezonanstır. Rezonans, cihazın çalışma frekansı ile titreşim alıcının doğal frekansının aynı zaman diliminde aynı frekansta olması durumudur. Rezonansın oluşmasını engellemek için cihazı destekleyen yapının dinamik sertliğinin titreşim alıcı sistemin en az üç katı olması gerekir.
Cevap: C
6) Aşağıdaki frekans aralıklarından hangisi insanlartarafından algılanır?
A) 0,1 Hz-0,5Hz B) 1 Hz – 1000 Hz C)0 Hz -1 Hz D) 1000 Hz-2000 Hz
Açıklama: İnsanlar, frekansı 1 Hz ile 10C0 Hz arasındaki titreşimleri algılarlar, bir başka ifadeyle hissederler.
Cevap: C
7) Avuç içinden koia, koldan dirseğe, dirsekten omuza, omuz vasıtasıyla vücuda iletilen titreşimin geçme oranı, hangi frekanstaki titreşimler için en yüksek olarak bulunmuştur?
A)3Hz B)5Hz C)10Hz D)50Hz
Açıklama: Titreşime neden olan el aletlerini kullanan kişilerde yapılan ölçmelerde; avuç içinden kola, koldan dirseğe, dirsekten omuza, omuz vasıtasıyla vücuda iletilen titreşimin geçme oranı, frekansı 5 Hz olan titreşimler için en yüksek olarak bulunmuştur. İkinci maksimum geçirme oranı ise frekansları 20 Hz ile 30 Hz arasında olan titreşimlerdir.
Cevap: B
8) İnsanlar aşağıdaki frekans aralıklarından hangisine direnç gösterebilirler?
A) 16-20 Hz B)25-35Hz C)40-50Hz D)60-70H
Açıklama: İnsanlar, 16 – 20 Hz arasındaki titreşim frekanslarına direnç gösterebilmektedir.
Cevap:A
9) Aşağıdaki frekans aralıklarından hangisi iç organlarda rezonans etkisi yapar?
A) 1 – 5 Hz B)3-5Hz C)4-10Hz D)10-20Hz
Açıklama: Duyulabilen sesin frekans aralığının 20 Hz – 20 kHz arasında olmasına karşın, insan, bütün vücut titreşiminde frekansı 1 – 80 Hz arasında olan titreşimleri, el-kol titreşiminde ise frekansı 1 -1000 Hz arasında olan titreşimleri hissedebilir. Titreşen bir sistem ikinci bir sisteme etki yaparsa ikinci sistemi de beraber titreşmeye yöneltir. Eğer etkileyen ve etkilenen frekanslar arasında uyum varsa rezonans söz konusu olur. 4 -10 Hz arasındaki titreşim iç organlarda, bunların desteklerinde ve baldırlarda rezonans etkisi yapar. Bu değer baş için 20 Hz ve göz yuvaları için 40 -100 Hz’dir.
Cevap: C
10) Titreşim ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Titreşim, mekanik birsistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan birterimdir.
B) İnsan, titreşimin yüksek frekanslarında sarsıntı hisseder, buna karşın titreşimin düşük frekanslarında karıncalanma hatta yanma hissi duyar.
C) Titreşim ölçümlerinde titreşim düzgün ise, etkin değer rms hızı m/s cinsinden oktav bantları ile ölçülür.
D) Titreşim, vücuda yayıldığı nokta veya bölgeye en yakın yerden ölçülür.
Açıklama: İnsan, titreşimin düşük frekanslarında sarsıntı hisseder, buna karşın titreşimin yüksek frekanslarında karıncalanma hatta yanma hissi duyar.
Cevap: B
11) Titreşim, insan vücudu üzerinde aşağıdaki etkilerden hangilerini yapar?
I- Fizyolojik
II- Psikolojik
III- Patolojik
A) l, II B) II, III C) I, III D) I, II, II
Açıklama: Titreşimin insan vücudu üzerindeki etkileri; fizyolojik, psikolojik ve patolojik etkiler şeklindedir.
Cevap: D
12) Aşağıdakilerden hangisi titreşimin insan vücuduna etkilerinden biri değildir?
A) Sosyolojik B) Fizyolojik C) Psikolojik D) Patolojik
Açıklama: Titreşimin insan vücudu üzerindeki etkileri; fizyolojik, psikolojik ve patolojik etkiler şeklindedir.
Cevap: A
13) Aşağıdakilerden hangisi titreşimin insan vücudundaki olumsuz etkilerinden biri değildir?
A) İşitme kaybı
B) Baş ağrısı
C) Uzak görme bozukluğu
D) Sırt ve boyun kaslarında sertlik
Açıklama: Titreşimin etkileri konusunda yapılan araştırmalar; kas, bağ ve eklem algılama sistemlerinde, iç kulak denge organında, derinin duyarlı kıl dibi ve deri altı organlarında, alt ve üst etraf kılcal damar ağında zararlı ve kalıcı etkilerini göstermiştir. Baş ağrısı, uzağı görme bozuklukları, genel denge bozuklukları, sırt ve boyun kaslarında sertlik ve sindirim sistemi rahatsızlıkları titreşimin insan vücudundaki olumsuz etkilerinden bazılarıdır. Mekanik titreşimler, bu şikâyetlerin yanı sıra performansı da etkiler. Özellikle, sürme ve yöneltme etkinliklerinde önemli olan enformasyon algılaması ile motor hareketlerin koordinasyonu titreşimden zarar görebilir.
Cevap: A
14) Aşağıdakilerden hangisi titreşimden kaynaklanan bir hastalıktır?
A) Lösemi B) Anemi C)Dispne D)Beyazelsendromu
Açıklama: 11.10.2008 tarih ve 27021 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ndeki Meslek Hastalıkları Listesinde; titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve anjönöratik bozukluklar şu şekilde belirtilmiştir; sırt ve bel ağrıları, vertebralarda artrozik değişmeler, disk hernisi, visseroptoz, eklem aralığında daralma, ekzostoz, osteloiz, ostooskleroz, ağrı, el gücünde azalma, osyoeokondroz, Keinböck hastalığı, fraktür, psödoartroz, Raynaud sendromu (beyaz el sendromu), gangren, parestezi.
Cevap: D
15) Aşağıdakilerden hangisi titreşimden kaynaklanan bir hastalık değildir?
A) Sırt ve bel ağrıları B) Gangren C) Raynaud sendromu D) Fibilite
Açıklama: 11.10.2008 tarih ve 27021 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ndeki Meslek Hastalıkları Listesinde; titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve anjönöratik bozukluklar şu şekilde belirtilmiştir; sırt ve bel ağrıları, vertebralarda artrozik değişmeler, disk hernisi, visseroptoz, eklem aralığında daralma, ekzostoz, osteloiz, ostooskleroz, ağrı, el gücünde azalma, osyoeokondroz, Keinböck hastalığı, fraktür, psödoartroz, Raynaud sendromu (beyaz el sendromu), gangren, parestezi.
Cevap: D
16) Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ne titreşim sonucu oluşan kemik-eklem zararları ve anjönöratik bozukluklar için yükümlülük süresi ne kadardır?
A) 6 ay B) 1 yıl C)2yıl D) 10 yıl
Açıklama: Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’ndeki Meslek Hastalıkları Listesinde; titreşim sonucu oluşan kemik-eklem zararları ve anjönöratik bozukluklar için yükümlülük süresi 2 yıldır.
Cevap: C
17) Çalışma ortamında titreşimin kontrolü ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
A) Çalışılan makine ve materyali sabit tutacak uygun sistemler tasarlamak titreşimi azaltır.
B) Dakikada dönme hızını arttırmak ve çalışma döngüsünün süresini azaltmak makinelerdeki titreşimi önler.
C) Makinedeki dönme hareketini, sallantı hareketine çevirmektitreşimi azaltır.
D) Makinelerde aralıklı frenleme yerine ani duruşlarda frenlemeyi tercih etmek titreşimi azaltır.
Açıklama: Titreşimin kontrolü için şu metotlar uygulanmalıdır:
Dinamik denge ile titreşimin yoğunluğunu azaltmak
Titreşim olan kısımlardaki hareketi veren bölgenin gücünü azaltmak
Dakikada dönme hızını azaltmak ve çalışma döngüsünün süresini arttırmak
Titreşim yapan kısmın titreşim yayılım miktarını azaltmak, o kısmın emme kapasitesini artırarak bağlı olduğu bölgeyi sağlamlaştırmak
Sallantı hareketini, dönme hareketine çevirmek
Ani duruşlarda frenleme yerine aralıklı frenlemeyi tercih etmek
Silindirik dişlileri helozonik dişlilere ve metal dişlileri mümkün olan diğertip dişlilere çevirmek
Kullanılan materyalin karakterine göre aletin şekil ve hızını tasarlamak
Çalışılan makine ve materyali sabit tutacak uygun sistemlertasarlamak
Elektrikli makineleri elektrodinamik, magnetodinamik ve aerodinamik güçlere göre tasarlamak
Makine ve ekipmanların uygun noktalarında uygun emme bağlantıları geliştirmek
Fan pervanelerini uygun tasarlamak
Hava boşaltım ve çekim sistemlerini uygun tasarlamak ve gaz veya sıvı boru sistemlerini titreşim kaynağı
olmaktan çıkarmak
Bakım ve onarım personelini, yağlama, ayarlama, aşınan kısımların değiştirilmesi ve düzenli bakım
yapılması konusunda eğitmek
Titreşim yayılımını, şiddetlenmesini ve yankılanmasını kontrol etmek için;
Makinenin yerleşimini (emme tabanı üstünde) duvar ve zeminden izole etmek,
Taban bağlantılarına ve yerleşim noktalarına anti-titreşim materyali ara parçaları yerleştirmek,
Titreşim yapan makineleri diğer kısımlardan ayırarak yerleşim esnasındaki diğer kısımlarla ve çalışma odasıyla temas halinde olmamasına dikkat etmek gerekir.
Ekipman yüksek seviyelerde titreşim yayıyorsa;
Yönetimin belirlediği bir metotla uzaktan kumanda ile iş belli bir mesafeden kontrol edilmeli,
Uzaktan kumandalı ekipman yerleştirilirken en az sayıda işçinin etkilenebileceği şekilde
ayarlamayapılmalıdır.
Eğer titreşim sınırları tehlike sınırlarının altına düşürülemezse, işçilere anti-titreşimli çalışma platformları ve stamdları sağlanmalıdır.
Cevap: A
18) Titreşimli ayrıştırıcılar ve titreşimli taşıyıcı bantlar dışında kalan ve titreşim yapan makinelerde çelik yay ve hava yastıklarından meydana gelen şok emiciler kullanılabilir. Burada amaç sistemi bir süspansiyona alarak ……….. emmek ve sonra yavaş yavaş bırakmak veya……….. dönüştürmektir.
Yukarıdaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Titreşimi-ani harekete
B) Şok enerjisini – elastiki enerjiye
C) Hareket enerjisini – ısı enerjisine
D) Isı enerjisini – hareket enerjisine
Açıklama: Titreşimden korunmada; tasarım önlemleriyle titreşim oluşumunu azaltmak veya tamamen yok etmek, yalıtım yoluyla titreşimin yayılmasını engellemek, titreşimin yoğun olduğu yerlerde üretim araçlarının düzenlenmesi yoluyla insanları korumak veya organizasyon önlemleriyle dinlenme imkânları sağlamak gibi seçenekler vardır.
Titreşimle çalışmak zorunda olan titreş mli ayrıştırıcılar ve titreşimli taşıyıcı bantlar dışında kalan ve titreşim yapan makinelerde çelik yay ve hava yastıklarından meydana gelen sok emiciler kullanılabilir. Burada amaç, sistemi bir süspansiyona alarak hareket enerjisini emmek ve sonra yavaş yavaş bırakmak veya ısı enerjisine dönüştürmektir. Bu yöntem, taşıt araçlarında ve diğer makinelerde kullanılan temel prensiptir. Bunların dışında elastiki yastıklar, mantar, cam yünü, sünger, keçe ve benzeri sentetik malzemelerde titreşimi önlemede kullanılmaktadır.
Cevap: C
19) Aşağıdakilerden hangisi titreşimin kontrolü için alınacak teknik tedbirlerden biridir?
A) Günlükçalışmasüresinin kısaltılması
B) Makinenin titreşen elemanlarının titreşim özelliklerinin değiştirilmesi
C) Hava basıncının 3 atmosferin altına düşürülmesi
D) Titreşime maruz kalanların eğitilmesi
Açıklama: Titreşimin kontrolü için teknik, idari ve tıbbi tedbirleri uygulamak mümkündür.
Teknik tedbirler: Titreşime neden olan kuvvetlerin değişikliğe uğratılması, yalıtım, titreşimin iletildiği elemanda kontrol vb.
İdari tedbirler: Günlük çalışma süresinin kısaltılması, ekipmanın kaslara baskı yapmayacak şekilde değiştirilmesi, alet ağırlığının uygun yapılması, hava basıncının 3 atmosferin altına düşürülmesi, havanın aletin önünden çıkarılması, titreşime maruz kalan kişinin soğuktan korunması, eğitim vb.
Tıbbi tedbirler: Titreşime maruz kalan işçinin daha fazla dinlendirilmesi, titreşime müsait olmayan kişilerin işe alınmaması, fonksiyonel bozukluk gösteren işçilerin düzenli muayene ve tedavi edilmesi vb.
Cevap: B
20) Titreşim ölçümü ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Titreşim, vücuda yayıldığı nokta veya bölgeye en uzak yerden ölçülür.
B) Ölçen ve analiz eden cihazlar her ölçümden önce uygun şekilde kalibre edilmelidir.
C) Lokal titreşimde, ölçüm elle tutulan veya aletin çalışan kısmı üzerinden, tüm vücut titreşiminde oturulan veya ayakta durulan noktalardan ölçülür.
D) Titreşim ölçüm sonuçları, istemeleri halinde işçi ve/veya temsilcileri tarafından ulaşılabilir olmalıdır.
Açıklama: Titreşim ölçümünde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
Titreşim ölçümlerinde, titreşim düzgün ise; ivmenin etkin değeri m/sn2 (rms) cinsinden oktav bantları ile ölçülür.
Titreşim, insan vücudunun titreşimle temasta olduğu noktalardan ölçülür.
Lokal titreşimde ölçüm, elle tutulan veya aletin çalışan kısmı üzerinden, tüm vücut titreşiminde, oturulan veya ayakta durulan noktalardan ölçülür.
Titreşim, vücuda yayıldığı nokta veya bölgeye en yakın yerden ölçülür. Eğer iletim esnasında bir engel veya diğer faktörler etkili ise bunlar ölçüm esnasında göz önünde bulundurulur.
Ölçen ve analiz eden cihazlar her ölçümden önce uygun şekilde kalibre edilmelidir. Ayrıca, bu cihazlar belli aralıklarla test edilmeli ve kalifiye elemanlarca kalibre edilip saklanmalıdır.
Cevap: A
21) Aşağıdakilerden hangisi titreşim yapan aletlerle yapılan çalışmalarda alınacak tedbirlerden biri değildir?
A) Titreşim yapan aletlerle çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacaktır.
B) Kemik, eklem ve damar sistemleri ile ilgili bir hastalığı veya arızası görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
C) Titreşim yapan aletlerle çalışacak işçilerin, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacaktır.
D) Titreşimli işlerde çalışanlar, iş hijyenine önem verecek ve alınacak tedbirleri uygulayacaktır.
Cevap: D
22) Titreşimin maruziyet değerleri aşağıdaki birimlerden hangisi ile ifade edilir?
A) Hz B) N/cm2 C)W/cm2 D) m/s2
Açıklama: Titreşim Yönetmeliği’nin 5. maddesinde maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri şu şekilde belirtilmiştir: El-kol titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2 Bütün vücut titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2
Cevap:D
23) El – kol titreşimi için sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri aşağıdakilerden hangisidir?
A) 2 m/s2 B) 3 m/s2 C)5m/s2 D) 8 m/s2
Cevap: C
24) El – kol titreşimi için sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
A) 2,5 m/s2 B) 3,5 m/s2 C) 4,5 m/s2 D) 7,5 m/s2
Açıklama: 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Titreşim Yönetmeliği’nin 5. maddesinde maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri şu şekilde belirtilmiştir: El-kol titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2 Bütün vücut titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2
Cevap: A
25) Bütün vücut titreşimi için sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1 m/s2 B) 1,15 m/s2 C) 2 m/s2 D) 2,2 m/s2
Açıklama: 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Titreşim Yönetmeliği’nin 5. maddesinde maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri şu şekilde belirtilmiştir: El-kol titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2 Bütün vücut titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2
Cevap:B
