RİSK DEĞERLENDİRMESİ REHBERİ
Amaç
Madde1- Bu Rehber iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak bu güne kadar yayımlanmış çeşitli mevzuatlarda geçen risk değerlendirilmesinin gerçekleştirilmesini kolaylaştırmak amacıyla hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 2- Bu Rehber’de geçen;
Tehlike: Bir zarar, hasar veya yaralanma oluşturabilme potansiyelini,
Risk: Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı ile bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar, hasar veya yaralanmanın şiddetinin bileşimini, ifade eder.
Risk Değerlendirmesi Gereken Durumlar
Madde 3- İşyerinde, daha önce hiç risk değerlendirmesi yapılmamış olması ve çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek aşağıda belirtilen önemli değişikliklerin olması durumunda, risk değerlendirmesi yapılması gereklidir:
a) Yeni bir makine veya ekipman alınması,
b) Yeni tekniklerin geliştirilmesi,
c) İş organizasyonunda veya iş akışında değişiklikler yapılması,
d) Yeni hammadde ve/veya yarı mamul maddelerin üretim sürecine girmesi,
e) Yeni bir mevzuatın yürürlüğe girmesi veya mevcut mevzuatta değişiklik yapılması,
f) İş kazası veya meslek hastalığı meydana gelmesi,
g) İş kazası veya meslek hastalığı ile sonuçlanmasa bile yangın, parlama veya patlama gibi işyerindeki iş sağlığı ve güvenliğini ciddi şekilde etkileyen olayların ortaya çıkması.
Risk Değerlendirmesi Süreçleri
[level-premium]
Madde 4- Risk değerlendirmesi, aşağıdaki sıralamada yer alan aşamaların yerine getirilmesi yoluyla gerçekleştirilir:
a) Planlama
Risk değerlendirmesi çalışmaları, mevcut mevzuat ve işyeri koşulları çerçevesinde planlanır.
b) İşyerinde Yürütülen Çalışmaların Sınıflandırılması
İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek olan faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur. Sınıflandırmada, sürekli olmamakla birlikte periyodik olarak veya değişen aralıklarla yürütülen bakım ve onarım gibi faaliyetler de dikkate alınır. Sınıflandırmada, işyerinin içinde ve dışında yürütülen işler, üretim veya hizmet sürecinin aşamaları, planlanmış veya ani faaliyetler, çalışanların görev tanımları gibi unsurlardan da yararlanılabilir.
c) Bilgi ve Veri Toplama
Bilgi ve veri toplamada, işyerinde yürütülen işler, bu işlerin süresi ve sıklığı, işin yürütüldüğü yer, işin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü, yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, alınmış olan eğitimler, işin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği, işin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman, bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları, kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri, kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri, daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.
d) Tehlikelerin Tanımlanması
Tehlikelerin tanımlanması, aşağıda belirtilen tehlike veya kaynaklarının bulunup bulunmadığı, tehlike varsa bundan kimlerin ve ne şekilde etkilenebileceği dikkate alınarak yapılır.
- Kayma, takılma ve benzeri nedenlerle düşme,
- Yüksekten düşme,
- Cisimlerin düşmesi,
- Gürültü ve titreşim,
- Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri,
- Radyasyon ve ultraviyole ışınlar,
- Seyyar el aletlerinin kullanımı,
- Sabit makine ve tezgahların kullanımı,
- Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar),
- Mekanik kaldırma araçları,
- Ürünler, emisyonlar ve atıklar,
- Yangın, parlama ve patlama,
- Elle taşıma işleri,
- Elektrik ve elektrikli aletler ile çalışma
- Basınçlı kaplar,
- Aydınlatma,
- Ekranlı araçlarla çalışma,
- Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma),
- Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik solventler ve tozlar),
- Biyolojik Ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler, virüsler),
- Rutin çalışma,
- İşyeri yerleşim planı,
- İş stresi,
- Kapalı yerlerde çalışma,
- Yalnız çalışma,
- Motorlu araçların kullanımı, taşımacılık ve yollar,
- Su üzerinde veya yakınında çalışma,
- Şiddet, hakaret veya tacize maruz kalma,
- İstenmeyen insan davranışları (Dikkatsizlik, yorgunluk, aldırmazlık, anlama güçlüğü, öfke, kavga etmek),
- İşyeri koşullarına göre diğer tehlike kaynakları.
- Ateşli ve yanıcı ortamda çalışma
e) Risk Analizi
Risk analizi ile (d) bendinde belirlenen tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti ve bu zarar, hasar veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir. Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.
f) Risk Değerlendirmesi
Risk değerlendirmesinde, (e) bendinde belirlenen risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.
g) Önlemlerin Belirlenmesi
İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (b) bendinde belirlenen genel yaklaşım çerçevesinde, ilgili mevzuat ve işyeri koşulları dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir.
İşyerindeki riskleri kontrol altına alma yöntemleri, önceliğin derecesine göre ve en öncelikli olandan daha az öncelikli olana doğru sıralanmak üzere aşağıdaki gibi olmalıdır:
- Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak,
- Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek,
- Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek,
- Mühendislik önlemlerini uygulamak,
- Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.
h) Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması
Risk değerlendirme raporunda, aşağıdaki hususlar yer almalıdır:
- Yapılan işin tanımlanması,
- Mevcut riskler,
- Risklerden etkilenen çalışanların listesi,
- Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti,
- Zarar, hasar veya yaralanmanının meydana gelme olasılığı,
- Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk düzeyleri),
- Alınması gerekli kontrol önlemleri.
Risk değerlendirme raporunda, risk değerlendirmesini yapan kişilerin ad, soyad ve imzaları ile risk değerlendirmesinin yapıldığı tarih belirtilir.
İşveren tarafından, risk değerlendirmesi bulgularının kaydedilmesinde kullanılacak ve risk değerlendirme raporuna temel olacak bilgileri içeren örnek risk değerlendirme formu bu tebliğ ekinde verilmiştir.
ı) Denetim, İzleme ve Gözden Geçirme
İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.
Risk Değerlendirmesini Yapacak Personelin Niteliği
Madde 5- Risk değerlendirmesinin, işveren tarafından, işyerinde istihdam edilen ve yeterlik belgesi bulunan iş güvenliği ile görevli mühendisler ile işyeri hekimliği sertifikasına sahip olan iş sağlığı ile görevli işyeri hekimlerine, bunların bulunmaması durumunda ise, dışarıdan hizmet veren uzman kişi veya kuruluşlara yaptırılması esastır. İşyerinde yürütülen işin niteliği, farklı mesleklerden uzmanların da bulundurulmasını gerektiriyorsa, işveren uygun mesleklerden uzmanların da risk değerlendirmesi yapmasını sağlar.
Yönetim, Danışma, Bilgilendirme ve Eğitim
Madde 6- İşveren müessese tarafından, risk değerlendirmesi ile ilgili olarak üst düzey bir yönetici görevlendirilecektir.
Risk değerlendirmesi, varsa işyerinde mevcut iş sağlığı ve güvenliği kuruluna ve işyeri sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine danışılarak yapılmalıdır.
Risk değerlendirmesi sonucunda, işyerinde herhangi bir değişiklik kararının alınması durumunda, bu kararın uygulanması ile ilgili olarak tüm çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi sağlanmalıdır. Bunun için, eğitim ihtiyaçları belirlenecek ve uygun bir eğitim programı yürütülecektir.
AŞAĞIDAKİ TABLOLARIN DEĞERLENDİRMEYE ALINMASI ZORUNLU OLMAYIP, İŞVERENİN İNİSİYATİFİNDE BULUNMAKTADIR
EK TABLO I
(BELİRLİ BİR TEHLİKELİ OLAYIN MEYDANA GELME OLASILIĞI)
| Hemen hemen kesin (Çoğu durumda kuvvetle olması beklenir) | |
| Muhtemel (Çoğu durumda muhtemelen olacaktır) | |
| Mümkün (Bazen olabileceği beklenmektedir) | |
| Muhtemel Değil (Zayıf bir ihtimalle olabileceği beklenir) | |
| Nadiren (Ancak istisnai durumlarda olabilir) |
EK TABLO II
(TEHLİKELİ OLAYIN SONUÇLARININ ORTAYA ÇIKARDIĞI
ZARAR, HASAR, VEYA YARALANMANIN ŞİDDETİ)
| Önemsiz (Yaralanma yok, düşük mali kayıp) | |
| Düşük (İlk yardım tedavisini ve bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılmayı gerektirir, orta düzeyde mali kayıp) | |
| Orta (Tıbbi müdahaleyi ve dışarıdan yardımla bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, yüksek düzeyde mali kayıp) | |
| Yüksek (Ağır yaralanma, üretim yeteneğinin kaybı, zarar verilmeksizin bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, yüksek düzeyde mali kayıp) | |
| Çok yüksek (Ölüm, bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, çok yüksek düzeyde mali kayıp) |
EK TABLO III
(RİSKLERİN AĞIRLIK ORANLARI)
Olasılık | Zararın Şiddeti | ||||
Önemsiz | Düşük | Orta | Yüksek | Çok yüksek | |
Hemen hemen kesin | Y | Y | A | A | A |
Muhtemel | O | Y | Y | A | A |
Mümkün | D | O | Y | A | A |
Muhtemel değil | D | D | O | Y | A |
Nadiren | D | D | O | Y | Y |
Risklerin Ağırlık Oranları (Sonuç) :
A: Aşırı Yüksek Risk; Derhal müdahale gerektirir
Y: Yüksek Risk; Üst yönetimin dikkati zorunludur
O: Orta Risk; Yönetimin sorumluluğu açıkça belirlenmelidir
D: Düşük Risk; Rutin süreçler vasıtasıyla yönetilmelidir
Uyarı: Kontrol önlemlerinin uygulanması sonucunda risk ağırlık oranı hala yüksek veya aşırı yüksek ise, yapılan iş sürdürülmemeli
BİLGİ VE VERİ TOPLAMA | |||||
| Yürütülen işler ve bu işlerin süresi ve sıklığı | |||||
| Alınmış Olan Eğitimler (ISO 9000, 14000, 18000, 17025 ve 45000 serisi gibi) | |||||
| İşin yürütümü için hangi ön izinler gereklidir? | 1- | ||||
2-
3-
4-İşin yürütümü sırasında kullanılan makina ve ekipman1-
2-
3-
4-Bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları1-
2-
3-Kaldırılacak veya taşınacak malzemeler1-
2-
3-Kullanılan Kimyasallar
1-
2-
3-Diğerleri (Tanımlayınız)
Son 5 yılda meydana gelmiş olan iş kazaları ve meslek hastalıkları
İş Kazaları
Meslek Hastalıkları
Tarih
Ölümlü
Yaralanmalı
Tarih
Ölümlü
Maluliyet
[/level-premium]
[level-gold]
Madde 4- Risk değerlendirmesi, aşağıdaki sıralamada yer alan aşamaların yerine getirilmesi yoluyla gerçekleştirilir:
a) Planlama
Risk değerlendirmesi çalışmaları, mevcut mevzuat ve işyeri koşulları çerçevesinde planlanır.
b) İşyerinde Yürütülen Çalışmaların Sınıflandırılması
İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek olan faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur. Sınıflandırmada, sürekli olmamakla birlikte periyodik olarak veya değişen aralıklarla yürütülen bakım ve onarım gibi faaliyetler de dikkate alınır. Sınıflandırmada, işyerinin içinde ve dışında yürütülen işler, üretim veya hizmet sürecinin aşamaları, planlanmış veya ani faaliyetler, çalışanların görev tanımları gibi unsurlardan da yararlanılabilir.
c) Bilgi ve Veri Toplama
Bilgi ve veri toplamada, işyerinde yürütülen işler, bu işlerin süresi ve sıklığı, işin yürütüldüğü yer, işin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü, yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, alınmış olan eğitimler, işin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği, işin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman, bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları, kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri, kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri, daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.
d) Tehlikelerin Tanımlanması
Tehlikelerin tanımlanması, aşağıda belirtilen tehlike veya kaynaklarının bulunup bulunmadığı, tehlike varsa bundan kimlerin ve ne şekilde etkilenebileceği dikkate alınarak yapılır.
- Kayma, takılma ve benzeri nedenlerle düşme,
- Yüksekten düşme,
- Cisimlerin düşmesi,
- Gürültü ve titreşim,
- Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri,
- Radyasyon ve ultraviyole ışınlar,
- Seyyar el aletlerinin kullanımı,
- Sabit makine ve tezgahların kullanımı,
- Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar),
- Mekanik kaldırma araçları,
- Ürünler, emisyonlar ve atıklar,
- Yangın, parlama ve patlama,
- Elle taşıma işleri,
- Elektrik ve elektrikli aletler ile çalışma
- Basınçlı kaplar,
- Aydınlatma,
- Ekranlı araçlarla çalışma,
- Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma),
- Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik solventler ve tozlar),
- Biyolojik Ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler, virüsler),
- Rutin çalışma,
- İşyeri yerleşim planı,
- İş stresi,
- Kapalı yerlerde çalışma,
- Yalnız çalışma,
- Motorlu araçların kullanımı, taşımacılık ve yollar,
- Su üzerinde veya yakınında çalışma,
- Şiddet, hakaret veya tacize maruz kalma,
- İstenmeyen insan davranışları (Dikkatsizlik, yorgunluk, aldırmazlık, anlama güçlüğü, öfke, kavga etmek),
- İşyeri koşullarına göre diğer tehlike kaynakları.
- Ateşli ve yanıcı ortamda çalışma
e) Risk Analizi
Risk analizi ile (d) bendinde belirlenen tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti ve bu zarar, hasar veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir. Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.
f) Risk Değerlendirmesi
Risk değerlendirmesinde, (e) bendinde belirlenen risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.
g) Önlemlerin Belirlenmesi
İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (b) bendinde belirlenen genel yaklaşım çerçevesinde, ilgili mevzuat ve işyeri koşulları dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir.
İşyerindeki riskleri kontrol altına alma yöntemleri, önceliğin derecesine göre ve en öncelikli olandan daha az öncelikli olana doğru sıralanmak üzere aşağıdaki gibi olmalıdır:
- Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak,
- Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek,
- Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek,
- Mühendislik önlemlerini uygulamak,
- Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.
h) Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması
Risk değerlendirme raporunda, aşağıdaki hususlar yer almalıdır:
- Yapılan işin tanımlanması,
- Mevcut riskler,
- Risklerden etkilenen çalışanların listesi,
- Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti,
- Zarar, hasar veya yaralanmanının meydana gelme olasılığı,
- Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk düzeyleri),
- Alınması gerekli kontrol önlemleri.
Risk değerlendirme raporunda, risk değerlendirmesini yapan kişilerin ad, soyad ve imzaları ile risk değerlendirmesinin yapıldığı tarih belirtilir.
İşveren tarafından, risk değerlendirmesi bulgularının kaydedilmesinde kullanılacak ve risk değerlendirme raporuna temel olacak bilgileri içeren örnek risk değerlendirme formu bu tebliğ ekinde verilmiştir.
ı) Denetim, İzleme ve Gözden Geçirme
İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.
Risk Değerlendirmesini Yapacak Personelin Niteliği
Madde 5- Risk değerlendirmesinin, işveren tarafından, işyerinde istihdam edilen ve yeterlik belgesi bulunan iş güvenliği ile görevli mühendisler ile işyeri hekimliği sertifikasına sahip olan iş sağlığı ile görevli işyeri hekimlerine, bunların bulunmaması durumunda ise, dışarıdan hizmet veren uzman kişi veya kuruluşlara yaptırılması esastır. İşyerinde yürütülen işin niteliği, farklı mesleklerden uzmanların da bulundurulmasını gerektiriyorsa, işveren uygun mesleklerden uzmanların da risk değerlendirmesi yapmasını sağlar.
Yönetim, Danışma, Bilgilendirme ve Eğitim
Madde 6- İşveren müessese tarafından, risk değerlendirmesi ile ilgili olarak üst düzey bir yönetici görevlendirilecektir.
Risk değerlendirmesi, varsa işyerinde mevcut iş sağlığı ve güvenliği kuruluna ve işyeri sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine danışılarak yapılmalıdır.
Risk değerlendirmesi sonucunda, işyerinde herhangi bir değişiklik kararının alınması durumunda, bu kararın uygulanması ile ilgili olarak tüm çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi sağlanmalıdır. Bunun için, eğitim ihtiyaçları belirlenecek ve uygun bir eğitim programı yürütülecektir.
AŞAĞIDAKİ TABLOLARIN DEĞERLENDİRMEYE ALINMASI ZORUNLU OLMAYIP, İŞVERENİN İNİSİYATİFİNDE BULUNMAKTADIR
EK TABLO I
(BELİRLİ BİR TEHLİKELİ OLAYIN MEYDANA GELME OLASILIĞI)
| Hemen hemen kesin (Çoğu durumda kuvvetle olması beklenir) | |
| Muhtemel (Çoğu durumda muhtemelen olacaktır) | |
| Mümkün (Bazen olabileceği beklenmektedir) | |
| Muhtemel Değil (Zayıf bir ihtimalle olabileceği beklenir) | |
| Nadiren (Ancak istisnai durumlarda olabilir) |
EK TABLO II
(TEHLİKELİ OLAYIN SONUÇLARININ ORTAYA ÇIKARDIĞI
ZARAR, HASAR, VEYA YARALANMANIN ŞİDDETİ)
| Önemsiz (Yaralanma yok, düşük mali kayıp) | |
| Düşük (İlk yardım tedavisini ve bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılmayı gerektirir, orta düzeyde mali kayıp) | |
| Orta (Tıbbi müdahaleyi ve dışarıdan yardımla bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, yüksek düzeyde mali kayıp) | |
| Yüksek (Ağır yaralanma, üretim yeteneğinin kaybı, zarar verilmeksizin bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, yüksek düzeyde mali kayıp) | |
| Çok yüksek (Ölüm, bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, çok yüksek düzeyde mali kayıp) |
EK TABLO III
(RİSKLERİN AĞIRLIK ORANLARI)
Olasılık | Zararın Şiddeti | ||||
Önemsiz | Düşük | Orta | Yüksek | Çok yüksek | |
Hemen hemen kesin | Y | Y | A | A | A |
Muhtemel | O | Y | Y | A | A |
Mümkün | D | O | Y | A | A |
Muhtemel değil | D | D | O | Y | A |
Nadiren | D | D | O | Y | Y |
Risklerin Ağırlık Oranları (Sonuç) :
A: Aşırı Yüksek Risk; Derhal müdahale gerektirir
Y: Yüksek Risk; Üst yönetimin dikkati zorunludur
O: Orta Risk; Yönetimin sorumluluğu açıkça belirlenmelidir
D: Düşük Risk; Rutin süreçler vasıtasıyla yönetilmelidir
Uyarı: Kontrol önlemlerinin uygulanması sonucunda risk ağırlık oranı hala yüksek veya aşırı yüksek ise, yapılan iş sürdürülmemeli
BİLGİ VE VERİ TOPLAMA | |||||
| Yürütülen işler ve bu işlerin süresi ve sıklığı | |||||
| Alınmış Olan Eğitimler (ISO 9000, 14000, 18000, 17025 ve 45000 serisi gibi) | |||||
| İşin yürütümü için hangi ön izinler gereklidir? | 1- | ||||
2-
3-
4-İşin yürütümü sırasında kullanılan makina ve ekipman1-
2-
3-
4-Bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları1-
2-
3-Kaldırılacak veya taşınacak malzemeler1-
2-
3-Kullanılan Kimyasallar
1-
2-
3-Diğerleri (Tanımlayınız)
Son 5 yılda meydana gelmiş olan iş kazaları ve meslek hastalıkları
İş Kazaları
Meslek Hastalıkları
Tarih
Ölümlü
Yaralanmalı
Tarih
Ölümlü
Maluliyet
[/level-gold]
[level-vip]
Madde 4- Risk değerlendirmesi, aşağıdaki sıralamada yer alan aşamaların yerine getirilmesi yoluyla gerçekleştirilir:
a) Planlama
Risk değerlendirmesi çalışmaları, mevcut mevzuat ve işyeri koşulları çerçevesinde planlanır.
b) İşyerinde Yürütülen Çalışmaların Sınıflandırılması
İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek olan faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur. Sınıflandırmada, sürekli olmamakla birlikte periyodik olarak veya değişen aralıklarla yürütülen bakım ve onarım gibi faaliyetler de dikkate alınır. Sınıflandırmada, işyerinin içinde ve dışında yürütülen işler, üretim veya hizmet sürecinin aşamaları, planlanmış veya ani faaliyetler, çalışanların görev tanımları gibi unsurlardan da yararlanılabilir.
c) Bilgi ve Veri Toplama
Bilgi ve veri toplamada, işyerinde yürütülen işler, bu işlerin süresi ve sıklığı, işin yürütüldüğü yer, işin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü, yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, alınmış olan eğitimler, işin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği, işin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman, bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları, kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri, kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri, daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.
d) Tehlikelerin Tanımlanması
Tehlikelerin tanımlanması, aşağıda belirtilen tehlike veya kaynaklarının bulunup bulunmadığı, tehlike varsa bundan kimlerin ve ne şekilde etkilenebileceği dikkate alınarak yapılır.
- Kayma, takılma ve benzeri nedenlerle düşme,
- Yüksekten düşme,
- Cisimlerin düşmesi,
- Gürültü ve titreşim,
- Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri,
- Radyasyon ve ultraviyole ışınlar,
- Seyyar el aletlerinin kullanımı,
- Sabit makine ve tezgahların kullanımı,
- Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar),
- Mekanik kaldırma araçları,
- Ürünler, emisyonlar ve atıklar,
- Yangın, parlama ve patlama,
- Elle taşıma işleri,
- Elektrik ve elektrikli aletler ile çalışma
- Basınçlı kaplar,
- Aydınlatma,
- Ekranlı araçlarla çalışma,
- Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma),
- Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik solventler ve tozlar),
- Biyolojik Ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler, virüsler),
- Rutin çalışma,
- İşyeri yerleşim planı,
- İş stresi,
- Kapalı yerlerde çalışma,
- Yalnız çalışma,
- Motorlu araçların kullanımı, taşımacılık ve yollar,
- Su üzerinde veya yakınında çalışma,
- Şiddet, hakaret veya tacize maruz kalma,
- İstenmeyen insan davranışları (Dikkatsizlik, yorgunluk, aldırmazlık, anlama güçlüğü, öfke, kavga etmek),
- İşyeri koşullarına göre diğer tehlike kaynakları.
- Ateşli ve yanıcı ortamda çalışma
e) Risk Analizi
Risk analizi ile (d) bendinde belirlenen tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti ve bu zarar, hasar veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir. Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.
f) Risk Değerlendirmesi
Risk değerlendirmesinde, (e) bendinde belirlenen risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.
g) Önlemlerin Belirlenmesi
İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (b) bendinde belirlenen genel yaklaşım çerçevesinde, ilgili mevzuat ve işyeri koşulları dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir.
İşyerindeki riskleri kontrol altına alma yöntemleri, önceliğin derecesine göre ve en öncelikli olandan daha az öncelikli olana doğru sıralanmak üzere aşağıdaki gibi olmalıdır:
- Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak,
- Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek,
- Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek,
- Mühendislik önlemlerini uygulamak,
- Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.
h) Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması
Risk değerlendirme raporunda, aşağıdaki hususlar yer almalıdır:
- Yapılan işin tanımlanması,
- Mevcut riskler,
- Risklerden etkilenen çalışanların listesi,
- Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti,
- Zarar, hasar veya yaralanmanının meydana gelme olasılığı,
- Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk düzeyleri),
- Alınması gerekli kontrol önlemleri.
Risk değerlendirme raporunda, risk değerlendirmesini yapan kişilerin ad, soyad ve imzaları ile risk değerlendirmesinin yapıldığı tarih belirtilir.
İşveren tarafından, risk değerlendirmesi bulgularının kaydedilmesinde kullanılacak ve risk değerlendirme raporuna temel olacak bilgileri içeren örnek risk değerlendirme formu bu tebliğ ekinde verilmiştir.
ı) Denetim, İzleme ve Gözden Geçirme
İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.
Risk Değerlendirmesini Yapacak Personelin Niteliği
Madde 5- Risk değerlendirmesinin, işveren tarafından, işyerinde istihdam edilen ve yeterlik belgesi bulunan iş güvenliği ile görevli mühendisler ile işyeri hekimliği sertifikasına sahip olan iş sağlığı ile görevli işyeri hekimlerine, bunların bulunmaması durumunda ise, dışarıdan hizmet veren uzman kişi veya kuruluşlara yaptırılması esastır. İşyerinde yürütülen işin niteliği, farklı mesleklerden uzmanların da bulundurulmasını gerektiriyorsa, işveren uygun mesleklerden uzmanların da risk değerlendirmesi yapmasını sağlar.
Yönetim, Danışma, Bilgilendirme ve Eğitim
Madde 6- İşveren müessese tarafından, risk değerlendirmesi ile ilgili olarak üst düzey bir yönetici görevlendirilecektir.
Risk değerlendirmesi, varsa işyerinde mevcut iş sağlığı ve güvenliği kuruluna ve işyeri sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine danışılarak yapılmalıdır.
Risk değerlendirmesi sonucunda, işyerinde herhangi bir değişiklik kararının alınması durumunda, bu kararın uygulanması ile ilgili olarak tüm çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi sağlanmalıdır. Bunun için, eğitim ihtiyaçları belirlenecek ve uygun bir eğitim programı yürütülecektir.
AŞAĞIDAKİ TABLOLARIN DEĞERLENDİRMEYE ALINMASI ZORUNLU OLMAYIP, İŞVERENİN İNİSİYATİFİNDE BULUNMAKTADIR
EK TABLO I
(BELİRLİ BİR TEHLİKELİ OLAYIN MEYDANA GELME OLASILIĞI)
| Hemen hemen kesin (Çoğu durumda kuvvetle olması beklenir) | |
| Muhtemel (Çoğu durumda muhtemelen olacaktır) | |
| Mümkün (Bazen olabileceği beklenmektedir) | |
| Muhtemel Değil (Zayıf bir ihtimalle olabileceği beklenir) | |
| Nadiren (Ancak istisnai durumlarda olabilir) |
EK TABLO II
(TEHLİKELİ OLAYIN SONUÇLARININ ORTAYA ÇIKARDIĞI
ZARAR, HASAR, VEYA YARALANMANIN ŞİDDETİ)
| Önemsiz (Yaralanma yok, düşük mali kayıp) | |
| Düşük (İlk yardım tedavisini ve bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılmayı gerektirir, orta düzeyde mali kayıp) | |
| Orta (Tıbbi müdahaleyi ve dışarıdan yardımla bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, yüksek düzeyde mali kayıp) | |
| Yüksek (Ağır yaralanma, üretim yeteneğinin kaybı, zarar verilmeksizin bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, yüksek düzeyde mali kayıp) | |
| Çok yüksek (Ölüm, bulunduğu yerden uzaklaştırmayı gerektirir, çok yüksek düzeyde mali kayıp) |
EK TABLO III
(RİSKLERİN AĞIRLIK ORANLARI)
Olasılık | Zararın Şiddeti | ||||
Önemsiz | Düşük | Orta | Yüksek | Çok yüksek | |
Hemen hemen kesin | Y | Y | A | A | A |
Muhtemel | O | Y | Y | A | A |
Mümkün | D | O | Y | A | A |
Muhtemel değil | D | D | O | Y | A |
Nadiren | D | D | O | Y | Y |
Risklerin Ağırlık Oranları (Sonuç) :
A: Aşırı Yüksek Risk; Derhal müdahale gerektirir
Y: Yüksek Risk; Üst yönetimin dikkati zorunludur
O: Orta Risk; Yönetimin sorumluluğu açıkça belirlenmelidir
D: Düşük Risk; Rutin süreçler vasıtasıyla yönetilmelidir
Uyarı: Kontrol önlemlerinin uygulanması sonucunda risk ağırlık oranı hala yüksek veya aşırı yüksek ise, yapılan iş sürdürülmemeli
BİLGİ VE VERİ TOPLAMA | |||||
| Yürütülen işler ve bu işlerin süresi ve sıklığı | |||||
| Alınmış Olan Eğitimler (ISO 9000, 14000, 18000, 17025 ve 45000 serisi gibi) | |||||
| İşin yürütümü için hangi ön izinler gereklidir? | 1- | ||||
2-
3-
4-İşin yürütümü sırasında kullanılan makina ve ekipman1-
2-
3-
4-Bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları1-
2-
3-Kaldırılacak veya taşınacak malzemeler1-
2-
3-Kullanılan Kimyasallar
1-
2-
3-Diğerleri (Tanımlayınız)
Son 5 yılda meydana gelmiş olan iş kazaları ve meslek hastalıkları
İş Kazaları
Meslek Hastalıkları
Tarih
Ölümlü
Yaralanmalı
Tarih
Ölümlü
Maluliyet
[/level-vip]
[level-standard]
Yazının devamını görüntüleyebilmek için lütfen bir paket satın alınız…
[/level-standard]
[level-visitors]
Yazının devamını görüntüleyebilmek için lütfen bir paket satın alınız…
[/level-visitors]
